Medyada güzelim ülkemizin güzelim bir şehrinin adı ile başlayan ve "Atık Yağ Operasyonu", "Atık Yağ Ele Geçirildi", "10 Numara Yağ Baskını" gibi başlıklarla maalesef ki ardışık haberler yer alıyor. Bir de akaryakıt sektöründeki kaçak yakıtlar ve/veya usulsüz sıvı hidrokarbonlar ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) ceza haberleri var. Sanal dünyadaki ucuz 10 numara yağ satış ilanları, yol kenarlarındaki ilanlar kaygı verici. Bu haberlerin içeriği maalesef yeni kişilerin de kara pazara girmesi için bilgi, yol gösterici de olabilir. Yazmaktan ve konuşmaktan hicap duyduğum bu konuda yıllardır "Geleneksel Anadolu Yakıtları" tanımı ile soruna ironi ile yaklaşıyorum. Neler neler var? Yasadışı ısınma ve akaryakıt amaçlı karışımlar var. Atık yağlama yağlarının yeri büyük. Atık yağların toprak-hava-su etkileşimi ekosistemimiz için çok zararlı. Hele kontrolsüz yakılmaları, hepimiz öğrendik.
Petrol Sanayi Derneği (PETDER) Atık Motor Yağlarının Yönetimi Projesi 2016 Faaliyet Raporu'nda Türkiye madeni yağ tüketimi 464 bin ton verilmektedir. Bu değerin yaklaşık yüzde 60'ının atık yağ olacağı kabul edilirse, 270 bin ton değerini buluruz. Son yılların gidişatına göre atık taşıt ve endüstriyel yağ olarak toplanan yıllık yağ miktarı 38-40 bin ton olmaktadır. Atık yağları toplayamıyoruz. PETDER'ce toplanan taşıt yağları miktarı 19.185 ton olup, yüzde 86'sı enerji geri kazanımına, yüzde 2'si bertaraf tesisine gitti. Görüldüğü gibi toplanamayan ve geri dönüşüm tesislerine giden atık yağ miktarı yüksek. Kayıt altına alınamayan yüksek miktardaki atık yağ ve geri dönüşüm tesislerinin teknik yeterlilikleri konusundaki yapılagelen değerlendirmeler akaryakıt sektöründeki kara paranın, ulusal ekonomik kaybın düzeyinin açık bir göstergesi. Atık yağlar ağır taşıt depolarında. Bu gidişata dur diyememek hepimizin sorumluluğu. Niçin dur diyemiyoruz?
İnsan sağlığını bütünüyle tehlikeye atacak şekilde güya atık yağı yakan sobamsı, çirkin düzenekler kapalı ortamlar için pazarlanıyor. İşin en acı taraflarından biri de, böylesi yakıcıların özellikle sanayi sitelerinde teknik işlerle uğraşan kişilerce kullanılır olması. Bu durumu mucitlikle ilişkilendirmeleri de maalesef olayın acı mizah yönü.
Atık yağlardan rafinasyon (yeniden-tekrar rafinasyon) ile baz yağların eldesi döngüsel ekonomideki örnek yukarı(ileri) dönüşüm olacaktır. Böylesi rafinasyon tesisleri yeni bir iş alanı olup, yeni istihdam yaratılır. Tesisin teknolojik gereklilikleri yatırımın başarısı için şarttır. Çünkü atık yağları rafine etmek kolay değildir. Rafinasyonla elde edilecek baz yağlar ve diğer rafinasyon ürünleri, ülkemizin petrol ithalatında azalmaya ve ulusal ekonomik kazanca dönüşecektir. Dünyadaki benzerleriyle yarışacak bir atık yağ rafinerisi bekliyoruz.
