Kaymalı yatak tasarımı kriterleri III / Yağ kanalları

Kaymalı yatak tasarımı kriterleri III / Yağ kanalları

Yağlamanın asıl amacı, iki yüzey arasında çalışma şartlarına dayanıklı yeterli kalınlıkta bir yağ filmi oluşturmaktır. Böylece enerji kaybına neden olan sürtünmeyi, mekanik sürtünmeden yağ filmi içindeki yağ partikülleri hareketinde oluşan iç sürtünmeye çevirmektir. Bu yağ film tabakası ile mil ve yatak yüzeylerini birbirinden ayırarak bu yüzeylerdeki pürüzlerin birbirleriyle teması önlenebilmektedir. İki yüzey arasında bu çeşit bir yağ filmi oluşturulur ise buradaki sürtünme, yağ tabakaları arasına indirgenmiş olacaktır. Tüm yağlama yağlayıcıları partikülleri metal yüzeyler üzerine yayılacak ve yağlayıcının cinsine, kimyasal yapısına ve içerisindeki katkı maddelerine bağlı bir performansla mil ve yatak yüzeylerine yapışacaktır.

Söz konusu bu yağ filminin oluşumuna etki eden faktörlerden bir tanesi de yağ giriş deliği ve yağ kanalıdır. Yataklara yağ girişi bir veya birden fazla yağ ile sağlanmaktadır. Yağ girişi deliği uygun geometri (genelde dairesel) ve büyüklüğe sahip olmalıdır. Çünkü yağ deliği, yağın akışına engel olmayacak yeterlikte olmalıdır. Bunun için yağ girişleri genellikle havşa şeklinde ve uygun yuvarlatmalara sahip olacak şekilde tasarlanırlar. Yatağın yüzeyleri arasında yağ kamasının oluşmasını kolaylaştırmak ve yağın yatak içinde dağılmasını daha iyi bir şekilde sağlamak için genellikle yatakta birtakım yağ kanalları talaşlı imalat metodu ile açılmaktadır. Yağ kanalları da ISO 4378’e göre genel olarak çevresel, helisel, eksenel ve açık uçlu eksenel şeklinde çeşit bulunmaktadır. Pratikte genelde çevresel ve eksenel en yaygın kullanılan yağ kanallarıdır.

Yağ kanallarının bir diğer görevi de yatak içinde bir yağ haznesi ile yeterli bir soğutma etkisi için yeterli bir yağ akışı sağlamaktır. Bir sıcak yatağı soğutmada, yağ akışının arttırılması için basit şekilli bir yağ kanalının kullanılması ile mümkündür. Yatağın yüksüz kısmında eksenel yağ kanalı, tek yönlü yüklerin taşınması için genellikle yeterlidir. Bu yağ kanalı ile tek bir yağ deliğiyle sağlanan yatak konstrüksiyonundan üç kat daha fazla yağ akışı sağlamak mümkündür. Değişken yönlü yükler için ise çevresel yağ kanalı daha uygun bir konstrüksiyondur. Fakat çevresel yağ kanalı da bir yatağı daha küçük genişliğe sahip iki yatağa ayırmaktadır. Bu uygulama da yatağın toplam yük taşıma kabiliyetini azalabilmektedir. Prensip olarak yatağa yağ girişinin konumu ve yağ kanallarının hidrodinamik basıncın oluşmayacağı bölgede olacak şekilde yatak tasarımının yapılması daha uygundur. Bunu yapmakla daha büyük bir yağ akışı sağlanmaktadır. Aksi halde hidrodinamik yağ basınç yayılımı önemli şekilde bozulur ve bu da yatağın yük kabiliyetini azaltmaktadır.

(Kaynaklar: Koç, E., Makina Elemanları Cilt 2., Akademisyen Kitabevi, Tevrüz, T., Makine Elemanları ve Konstrüksiyon Örnekleri, Cilt 2., Çağlayan Kitabevi, Kurbanoğlu, C., Makina Elemanları, Teori, Konstrüksiyon ve Problemler, Nobel Yayınevi, Durak, E., Endüstriyel Yağlama Tekniği Ders Notları)
2.09.2019 16:30:00
Prof. Dr. Ertuğrul Durak    

Köşe Yazıları - Son Eklenen Haberler

Modern Çağın Siyah Altını Madeni Yağın Hikâyesi – IV

Modern Çağın Siyah Altını Madeni Yağın Hikâyesi – IV

Kullanılmış atık yağların miktarı yağlama yağı tüketimine bağlıdır. Ne kadar çok yağ kullanılırsa o kadar fazla miktarda geri kazanılabilir atık yağ çıkar. ...

28.08.2023 15:30:00
Dr. Hansu Jülide Köroğlu    
Madeni Yağ Analizinin Karbon Ayak İzi Azaltma Sürecindeki Katkısı

Madeni Yağ Analizinin Karbon Ayak İzi Azaltma Sürecindeki Katkısı

Günümüzde çevresel sürdürülebilirlik, endüstriler ve işletmeler için giderek daha önemli hâle gelmektedir. Karbon ayak ...

28.08.2023 15:20:00
Umut Arslan    
Sürdürülebilir ve Güvenilir Atık Yağ Yönetimi

Sürdürülebilir ve Güvenilir Atık Yağ Yönetimi

Atık yağlar, yüksek yağlayıcı içerikleri (%70 baz yağ, C18-C40), ekonomik önemleri ve artan miktarları (yaklaşık 250.000 ton / yıl) nedeniyle ülkemizde son ...

28.08.2023 15:15:00
Dr. Volkan Pelitli    
Yağlama Yağı Ambalajlama

Yağlama Yağı Ambalajlama

Hidrokarbon kökenli yağlama yağı ile ambalajı birlikte tüketiciye ulaşana dek yaşam döngüsünde hem akçeli maliyete hem de çevresel maliyete ...

28.08.2023 15:00:00
Prof. Dr. Filiz Karaosmanoğlu    
Karbonca Zengin Atıklardan Yağlama Yağları Üretilebilir mi?

Karbonca Zengin Atıklardan Yağlama Yağları Üretilebilir mi?

Her gün endüstriyel üretim ve günlük yaşamın bir parçası olarak; karbon açısından oldukça zengin atık sular, arıtma çamurları, ...

12.06.2023 13:30:00
Dr. Volkan Pelitli    
Yakıt İstasyonunda Sürdürülebilir Yaşam

Yakıt İstasyonunda Sürdürülebilir Yaşam

Küçük, orta, büyük yakıt istasyonları çoklu girdili hizmet tesisleridir. Yakıt dolum, yağlama ve yıkama yapılırken varsa kafe ve marketleri ...

12.06.2023 13:00:00
Prof. Dr. Filiz Karaosmanoğlu    
Sağlıklı Yağ, Mutlu Ekipman

Sağlıklı Yağ, Mutlu Ekipman

Hepimizin sağlıklı olup olmadığı kanımızdaki değerler ile doğru orantılıdır. Kan değerlerimizde enfeksiyon yoksa sağlıklı olduğumuzun göstergesidir. Bu durum ekipmanlarımız ...

12.06.2023 12:30:00
Umut Arslan    
Modern Çağın Siyah Altını Madeni Yağın Hikâyesi – III

Modern Çağın Siyah Altını Madeni Yağın Hikâyesi – III

Sanayileşmenin kaçınılmaz olumsuz sonuçlardan biri olan tehlikeli atıklar sorunu, günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan birçok ülkenin ...

12.06.2023 12:00:00
Dr. Hansu Jülide Köroğlu    
Modern Çağın Siyah Altını Madeni Yağın Hikâyesi – II

Modern Çağın Siyah Altını Madeni Yağın Hikâyesi – II

Petrol; yeryüzünde doğal olarak bulunan tüm sıvı hidrokarbonları (H-C) kapsar ayrıca bileşiminde az miktarda kükürt (S), azot (N), oksijen (O) ve ...

12.05.2023 12:00:00
Dr. Hansu Jülide Köroğlu    
Çevre Dostu Yağlar Olabilir Mi?

Çevre Dostu Yağlar Olabilir Mi?

Yağlama yağları özellikle de hidrolik sistem yağları; sızıntılar, dökülmeler, hat kopmaları ve montaj arızaları nedeniyle engellenemez biçimde çevreye ...

9.05.2023 13:00:00
Dr. Volkan Pelitli