Otomotiv endüstrisi, hızla değişen bir dünyada yol alıyor. Teknolojik gelişmeler, çevresel sürdürülebilirlik, güvenlik ve kullanıcı deneyimi gibi alanlarda sürekli olarak yenilikler yapılıyor. Bu bağlamda iki kritik faktör öne çıkıyor: Madeni yağ analizi ve veri analitiği. Bu sayımızda, bu unsurların nasıl kesiştiğini ve otomobillerin geleceğini nasıl şekillendirdiğini inceleyeceğiz.
- Madeni Yağ Analizi: Motorların Nabzı
Endüstriyel makinalardan binek araçlarımıza, maden sahalarından inşaat sahalarına; çalışan her tür motorun içerisinde farklı sınıf ve özelliklerde birden çok madeni yağ türü kullanılmaktadır. Bu yağların her biri motorun kondisyonu hakkında birçok değerli veriyi bünyesinde barındırır. Bu veriler ise ister otomotiv endüstrisi ister maden, isterse inşaat endüstrisi olsun aynı amaç etrafında birleşirler:
- Kestirimci Bakım
Bir bakım yöneticisi, operatör ya da mühendis; kullandığı motora ne zaman bakım yapacağını bilmek ister. Üretici firmalar genelde motorun çalışma saati, yağın çalışma saati konusunda bir fikir bildirir ancak her kullanıcı motoru aynı yük, hız ve aynı çevre koşullarında kullanmadığı için beklenmedik durumlar yaşanabilir. Madeni yağ analizi bu durum hakkında bilgi verecektir.
Nasıl Çalışır: 60 ml’lik bir yağ numunesi örneğiyle motor yağının içerisindeki; aşınma seviyeleri, soğutma suyu, yakıt seyrelmesi, kurum vb. anomalileri tespit edebilir; bu sonuçlar çerçevesinde, potansiyel sorunları belirleyerek büyük arızalar olmadan bakımı planlayıp önlem alabilirler.
Kestirimci bakım ile alakalı olarak yakından takip ettiğim Formula 1 yarışları üzerinden örnek verebilirim. Her bir yarış farklı iklim koşullarında yapılır. Yarış pistlerinin bulunduğu ortamda nem, sıcaklık, rüzgâr ve toz koşulları ortalama 225 km/saat ile 360 km/saat ile hareket eden araçların motorları üzerinde ciddi yük ve stres oluşturmaktadır. Bunun neticesinde piston, silindir duvarları arasında, yataklarda etkin yağ filmi oluşamadığı durumda sıcaklık artışları, aşınmalar, yağ kalınlaşmaları vb. arıza modları ile karşılaşılabilmektedir.
Formula 1’in mekanik doktorları da her yarış hazırlığında araçların motorlarından alınan yağ numunesi örnekleri ile mobil yağ laboratuvarlarında temel analizler uygulayarak hem yağın kondisyonu hem de motorun kondisyonunu kontrol etmekte ve değerlendirmektedir. Analiz sonuçlarına göre aracın performansında iyileştirmeler uygulanır, lastik seçimleri belirlenir ve nihayetinde yarış stratejisi oluşturulur.
- Optimize Edilmiş Yağ Değişim Aralıkları:
Sabit yağ değişim takvimlerini takip etmek faydalıdır. Ek olarak her bakım döneminde yağ analizi de yapılırsa bu faydanın oranı artar. Neden? Kondisyonu düzgün, daha kullanılabilecek durumda olan bir yağın gereksiz yere değiştirilmesi önlenmiş olur. Hiçbir yağ firması, yağını sadece 10.000 km ya da 15.000 km sonra değişmesi için üretmemiştir. Daha doğrusu yağın ömrü bu mesafelerle sınırlı değildir. Eğer ilk bakımdan itibaren devam eden bakımlarda bir yağ örneği ile test ederseniz tecrübe etmiş olursunuz. Gereksiz yağ değişimini önlediğiniz filolarınızda kümülatif olarak ciddi tasarruf elde etmiş olduğunuzu göreceksiniz.
- Çevresel Etki:
Güvenilir odaklı yağ yönetimi bilinciyle kullanılabilir durumda olan bir motor yağının kullanılmaya devam edilmesi, sürdürülebilir çevre bilinci ile kaynak kullanımının optimize edilmesini destekler. Atık sınıfına girmiş olan bir madeni yağın, grup numarası belirlendikten sonra tekrar geri kazanımı yapılabilmektedir. Bundan dolayı yüklü miktarda atık motor yağı veya farklı tür bir yağ depolaması yapıyorsanız, atık yağın nasıl bir elleçleme sürecinden geçmesi gerektiği hakkında atık firmalarından destek alabilirsiniz.
- İnovasyon: Yağın Veriyle Buluştuğu Nokta
Otomotiv endüstrisinin geleceği, madeni yağ analizi ve veri analitiğinin kesişim noktasında yatıyor. Bir motorun sadece aşınmayı değil, belirli bir parçanın ne zaman arızalanacağını da tahmin edebileceğini hayal edin. Madeni yağ analizi verilerini makine öğrenme algoritmalarıyla birleştirerek bu hassasiyet seviyesine ulaşabiliriz.
Nasıl mı? Üretim sürecinde her ekipmanın bir karnesi olmalıdır ve buna motorlar da dâhildir. Sahada kullandığınız kritik bir aracın motorunun yılda kaç defa arıza verdiği, ne arıza verdiği, arıza sıklığı, maliyeti vb. ek parametreler ile bir trend takibi yapabilirsiniz ve bu verileri yağ analizi sonuçları ile birlikte değerlendirebilirsiniz.
Unutmayın kullandığınız ekipmanın ham maddesi yağın içerisine mutlaka bir parmak izi bırakır. Bu parmak izi de sonraki trendlerde yaşanabilecek problemler için size ışık tutacaktır. Bu veriler ışığında yapılacak kök neden analizleri ile beraber bakım stratejisi oluşturabilirsiniz. Kök neden analiz sonuçlarınıza göre motorunuza entegre olabilecek yağ sensörleri ile anomali tipine özel veriler alabilir; geliştirilen algoritmalar ile beraber erken limit / alarm seviyeleri oluşturabilirsiniz.
