Eylül ayı başında önce Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Seri No.2018-32/48 ) ile geçici süreli olarak (yürürlük tarihinden itibaren 6 ay) ihracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunluluğu getirilmiş, daha sonra da Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar ile menkul ve gayrimenkul alım satım ile kiralama sözleşmelerinde döviz üzerinden belirlenmiş bedellerin 30 gün içinde Türk lirasına dönüştürülmesiyle ilgili Cumhurbaşkanı kararı Resmi Gazete'de yayımlanarak yayımı tarihi olan 13.09.2018 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu yazımızda söz konusu değişikliklere ana hatları değinilecektir.
- Menkul ve gayrimenkul alım satım ile kiralama sözleşmelerinde döviz üzerinden belirlenmiş bedellerin 30 gün içinde Türk lirasına dönüştürülmesi
2018-32/48 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ yayımı tarihi olan 4 Eylül 2018 yürürlüğe girmiştir ve yürürlük tarihinden itibaren 6 ay süresince geçerli olacaktır.
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar, 13 Eylül 2018 Tarihli ve 30534 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlandı. Söz konusu düzenleme ile Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın 4 uncu maddesine aşağıdaki (g) bendi eklenmiştir. Söz konusu karara göre, “g) Türkiye'de yerleşik kişilerin, ilgili Bakanlıkça belirlenen haller dışında, kendi aralarındaki menkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz.”
Kararın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 30 gün içinde, daha önce akdedilmiş yürürlükteki sözleşmelerde döviz cinsinden kararlaştırılmış bulunan bedeller, Bakanlıkça belirlenen haller dışında, Türk parası olarak taraflarca yeniden tespit edilecektir.
Menkul ve gayrimenkul alım satım ile kiralama sözleşmelerinde döviz üzerinden belirlenmiş bedellerin 30 gün içinde Türk lirasına dönüştürülmesiyle ilgili Cumhurbaşkanı kararı Resmi Gazete'de yayımlanarak yayımı tarihi olan 13.09.2018 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar hükümlerini, Hazine ve Maliye Bakanlığı yürütecektir.
Buna göre önümüzdeki haftalarda Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın 4 üncü maddesinde (g) bendi ile yapılan değişikliğe ait usul ve esasların açıklanacağı uygulama Tebliği’nin beklenilmesinde yarar bulunmaktadır.
Ancak uygulama ile ilgili olarak çeşitli sektörlerden tarafımıza bazı tereddütler iletilmiş olup, bunlar özetle aşağıda yer almaktadır.
- Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın 4 uncu maddesine aşağıdaki (g) bendinde yer alan “Bakanlıkça belirlenen haller” istisna tulumuş olup, bu hallerin nelere olduğu,
- Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın 4 uncu maddesine aşağıdaki (g) bendinden yurtdışı işlemlerin hariç olduğu anlaşılmakta olup, bunun ayrıntılı olarak açıklanması ihtiyacı,
- Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın 4 uncu maddesine aşağıdaki (g) bendinden önce düzenlenmiş olan sözleşmelerin karar kapasında olduğu anlaşılmakla birlikte yırtışından yapılan ithalat dolaysı ile yurtiçi satımlarda ithalatçının yurtdışına olan döviz borcunun nasıl dengeleneceği,
- Türkiye'de yerleşik kişilerin, (Tam mükellef gerçek ve tüzel kişiler anlaşılmaktadır.) Dar mükelleflerle(Türkiye’de işyeri ve daimi temsilcili olmayanlar) ilgili açıklama ihtiyacı bulunmaktadır.
- Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarındaki menkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz. İş, hizmet ve eser sözleşmeleri dışındaki sözleşmelerle ilgili açıklama ihtiyacı bulunmaktadır.
- ihracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunluluğu
018-32/48 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ ile geçici süreli olarak (yürürlük tarihinden itibaren 6 ay) ihracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedeller, ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin ihracata aracılık eden bankaya transfer edilir veya getirilir. Bedellerin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günü geçemez.
- Söz konusu bedellerin en az %80’inin bir bankaya satılması zorunludur.
- İhracat bedellerinin beyan edilen Türk parası veya döviz üzerinden yurda getirilmesi esas olup, Türk parası üzerinden yapılan ihracat karşılığında döviz getirilmesi mümkündür.
- İhracat bedelinin yolcu beraberinde efektif olarak yurda getirilmesi halinde gümrük idarelerine beyan edilmesi zorunludur.
- Peşin döviz karşılığında ihracatın 24 ay içinde gerçekleştirilmesi zorunludur.
- Yurt dışına müteahhit firmalarca yapılacak ihracat, konsinye yoluyla yapılacak ihracat, yurt dışına geçici ihracat ve yürürlükteki İhracat Rejimi ve Finansal Kiralama (leasing) Mevzuatı çerçevesinde kredili veya kiralama yoluyla yapılan ihracat bedellerinin Tebliğ’in “Özelliği olan ihracat” maddesi kapsamında farklı sürelerde yurda getirilerek bankaya satılması zorunluluğu bulunmaktadır.
- İhraç edilen malların bedelinin süresinde yurda getirilerek, bankalara satılmasından ve ihracat hesabının süresinde kapatılmasından ihracatçılar sorumludur. İhracata aracılık eden bankalar ihracat bedellerinin yurda getirilmesini ve satışının yapılmasını izlemekle yükümlüdür.
- Tamamı tek seferde iade edilmeyen veya süresi içinde ihracatı gerçekleştirilemeyen peşin dövizler prefinansman hükümlerine tabi olacaktır.
- Konsinye yoluyla yapılacak ihracatta bedellerin kesin satışı müteakip; uluslararası fuar, sergi ve haftalara bedelli olarak satılmak üzere gönderilen malların bedellerinin ise gönderildikleri fuar, sergi veya haftanın bitimini müteakip 180 gün içinde yurda getirilerek bir bankaya satılması zorunludur.
2018-32/48 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ ve ilgili mevzuat hükümlerine göre; yurt dışına geçici ihracı yapılan malların verilen süre veya ek süre içinde yurda getirilmemesi veya bu süreler içerisinde satılması halinde satış bedelinin süre bitiminden veya kesin satış tarihinden itibaren 90 gün içinde yurda getirilerek bir bankaya satılması zorunludur.
- Yürürlükteki İhracat Rejimi ve Finansal Kiralama (leasing) Mevzuatı çerçevesinde kredili veya kiralama yoluyla yapılan ihracatta, ihracat bedelinin kredili satış veya kiralama sözleşmesinde belirlenen vade tarihlerini izleyen 90 gün içinde yurda getirilerek bankalara satılması zorunludur.
- İhraç edilen malların bedelinin süresinde yurda getirilerek, bankalara satılmasından ve ihracat hesabının süresinde kapatılmasından ihracatçılar sorumlu tutulacaktır.
- İhracata aracılık eden bankalar, ihracat bedellerinin yurda getirilmesini ve satışının yapılmasını izlemekle yükümlü olacaktır.
- İhracatla ilgili navlun, sigorta primi, komisyon, ardiye, depolama, antrepo, gümrük resmi, harç ve faktoring masraflarıyla uluslararası para piyasalarında geçerli faiz oranlarını geçmemek üzere iskonto giderleri gibi masraflar için yapılacak indirimlerle konsinyasyon yoluyla ihraç edilen mallarla ilgili nakil, muhafaza, bakım ve fümügasyon, rafa (maniplasyon), satış ve benzeri masrafların ihracat bedelinden mahsubu veya görünmeyen işlemlere ilişkin hükümler çerçevesinde döviz transferi talepleri bankalarca incelenip sonuçlandırılacaktır.
- Süresi içinde kapatılmayan ihracat hesapları aracı bankalarca 5 iş günü içinde muamelenin safhalarını belirtecek şekilde yazılı olarak ilgili Vergi Dairesi Başkanlığına veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne ihbar edilecektir.
