Ekipmanın dizayn edildiği şekliyle veya kabul edilebilir limitler içerisinde kondisyonunu korumak için alınan tedbirlere ve uygulamalara bakım denir. Mevcut durumunun korunamadığı, işlevinin tamamını veya büyük bir kısmını yerine getiremediği durumda duruşa geçmesine de arıza denir. Kurum ve kuruluşlar da arızaları, duruşları azaltmak için arızalandıktan sonra yapılan bakım, önleyici bakım, kondisyon bazlı bakım ve güvenirlik merkezli bakım gibi stratejileri benimsemiş ve uygulamıştır. Biz de bu yazımızda Kestirimci Bakımda Yağ Analizi konusunu ele alıp irdeleyeceğiz.
Vücudumuzun herhangi bir organında rahatsızlık hissettiğimiz zaman önerilen tetkiklerden biridir kan analizi. Kan analizi ile beraber analizler tahlil edilir, değerlendirilir ve bir tedavi yöntemi belirlenir. Ekipmanın kanı da madeni yağıdır ve içinde mühim bilgiler barındırmaktadır. Bu analizler kullanılan ekipmana göre belirlenir ve bize lazım olan bilgiler ışığında temel olarak yağın ihtiva ettiği su, kirlilik, yakıt vb. kontaminasyon seviyeleri, ekipmanın bütünlüğünün korunup korunmadığı konusunda aşınma seviyeleri, viskozite ve katık bilgisine bakılarak doğru yağın kullanıp kullanılmadığı veya yanlış yağ eklenip eklenmediği, oksidasyon (yaşlanma) seviyeleri tespit edilir ve kök neden analizi için bilgiler ile beraber bakım mühendislerine, teknisyenlerine ekipmanları için uygulanacak bakım planı konusunda yardımcı olur.
Şimdi bu faydalara biraz daha yakından göz atalım:
a) İş Güvenliği
Yüksek iş güvenliği gerektiren sahalar, buhar, gaz türbinleri, trafolar kritik ekipmanlardır. Duruşların minimize edilmesi ve üretimin maksimum seviyede tutulması gerektiği için türbin ve yağın periyodik olarak izlenmesi gerekmektedir.
b) Ekipman Hasarının ve Bakım Maliyetinin Azaltılması
Her ekipman kullanıldıkça yapısı bozulabilir ve işlev kaybına uğrayabilir. Yağ bozulması, kontaminasyon veya anormal aşınmalar vb. birincil neden olan kök nedenlerin tespit edilmesi ve kontrol altına alınması ile beraber düzeltici uygulamalar ile işçilik, parça maliyeti gibi sorunların önüne geçilmesi sağlanır.
c) Gereksiz Parça Değişiminin Önüne Geçilmesi
Periyodik olarak değişen parçalarda yağ analizi yapılarak, aşınma değerleri izlenmesi suretiyle ömrünü tamamlamadan parça değiştirilmesinin önüne geçilerek ekipman tasarrufu sağlanır.
d) İyileştirilmiş Ekipman Ömrü
Yağdan olabilecek arızaları erken teşhis ile kök nedeni belirlenip bertaraf edilmesiyle duruşlar ve arızaların önüne geçilmiş olur. Bundan dolayı etkili bir yağ analiz programı benimsenmesi gerekmektedir.
e) *Değerlenen Ekipman
Kullanılmış ekipman pazarında, eksiksiz bir madeni yağ geçmişine sahip bir makine, böyle bir geçmişi olmayan aynı makineden tipik olarak %10'a kadar daha fazla takas değerine sahiptir.
f) İyileştirilmiş Operasyon Güvenliği
İlerleyen dönemde, ekipmana ait yağ analizi ile beraber istatistiksel bir veriye sahip olunarak; iyileştirilmiş bakım planlamaları belirlenir, ekipmanın geçmiş arızaları listelenir, kök nedenler belirlenir ve bertaraf edilerek kendi limit ve hedeflerinizi tespit edebilirsiniz.
g) Gereksiz Yağ Değişimi ve Sürdürülebilir Çevre
Madeni yağ analizi ile yağın kalan ömrünün tespitini yaparak gereksiz yağ değişimleri önlenebilir ve bu sayede sürdürülebilir bir çevre için büyük bir katkı sağlanmış olur.
Sonuç olarak ölçebildiğimiz kadar kontrol altında tutabiliriz. Bu yüzden de bakım planlarımızın içine periyodik yağ analizini de mutlaka dahil etmemiz gerekmektedir.
*Kaynak: Machinery Oil Analysis – Larry A. Toms Allison M. Toms
