ÖTV (I) sayılı listenin (B) cetvelinde yer alan malları ithal edip, (I) sayılı listede yer almayan malların üretiminde kullanan mükellefler, öncelikle gümrükte teminat vermektedir. İade ve teminat çözümü sürecinde ÖTV ödendikten sonra teminatın çözümü vergi inceleme sonucuna bağlanmış olması nedeniyle, (vergi incelemesinin başlaması ve sonuçlanmasına kadar geçen süre nedeniyle) finansman yükü ayrı bir maliyet olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bir yıl önce beyanname verip ÖTV’sini ödediği halde iade ve teminat çözümü sürecinde teminatların çözülemediği örneklerle sıklıkla karşılaşılmaktadır. İade ve teminat çözümü süreleri kısaltılarak iyi niyetli mükellefler ödüllendirilebilir. İade sürelerinde bir iyileştirme sağlanamadığı durumda ise finansman yükü ayrı bir maliyet olarak mükelleflerin karşısına çıkmakta ve rekabet gücünü azaltmaktadır.
Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (I) sayılı listedeki malların ithalinde, bu mallar için yürürlükte olan ÖTV tutarı kadar, ÖTV’ye ilişkin olduğu bildirilen Türk Lirası olarak nakit teminatın veya ÖTV için düzenlendiği belirtilmiş olan banka teminat mektubunun gümrük idaresine verilmesi, bu şekilde teminat verilmediği sürece gümrükleme işlemi yapılmaması uygun görülmüştür.
Banka teminat mektuplarının (I) sayılı listenin (A) cetvelinde yer alan mallar için Ticaret Bakanlığı adına, (B) cetvelindeki mallar için mükellefin ÖTV yönünden bağlı olduğu vergi dairesi müdürlüğü adına düzenlenmiş olması zorunludur.
(I) sayılı liste kapsamında yer alan malları ithal edenler her bir gümrük beyannamesi kapsamı ÖTV tutarı için münferit teminat verirler. Bununla birlikte, (I) sayılı listenin (A) cetvelinde yer alan mallar ile yalnızca antrepo ve transit rejimleri kapsamındaki (B) cetvelinde yer alan malların ithali sırasında ÖTV tutarının tamamı için ilgili gümrük rejimi çerçevesinde teminat verilebilir. İlgili gümrük rejimi çerçevesinde birden fazla ithalat işlemini kapsayacak şekilde teminat verilmesi halinde, tamamlanan her bir ithalat işlemi için alınan teminat tutarı yeni ithalat işleminde kullanılabilir.
Teminatın Çözümü İşlemlerinde Uygulanacak Süreçler
İthal edilen malların Özel Tüketim Vergisi Kanunundaki istisna hükümleri kapsamında teslim edilmesi ve söz konusu teslimlerin bu tebliğin ilgili bölümlerinde belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde beyan edilmesi üzerine, vergi dairesince elektronik ortamda oluşturulan (EK:12) bilgi formu ilgili gümrük idaresine gönderilir ve gümrük idaresince bu forma istinaden teminatın çözümü işlemi gerçekleştirilir.
İthal edilen malların Özel Tüketim Vergisi Kanununun 8’inci maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca ihraç kaydıyla tecil terkin uygulaması kapsamındaki teslimlerinde, tecil edilen verginin terkin edilmesi üzerine, vergi dairesince elektronik ortamda oluşturulan (EK:12) bilgi formu ilgili gümrük idaresine gönderilir ve gümrük idaresince bu forma istinaden teminatın çözümü işlemi gerçekleştirilir.
İthal edilen malların, vergiye tabi başka bir malın imalinde kullanılması halinde, bu işlemde Özel Tüketim Vergisi Kanununun 2’nci maddesinin (3) numaralı fıkrasının (a) bendi uyarınca ÖTV uygulanmaz. Mükellefin bu şekilde imal ettiği malın tesliminde ÖTV beyan ederek ödemesi halinde, vergi dairesince (EK:12) bilgi formunun düzenlenebilmesi için ithal edilen malların vergiye tabi başka bir malın imalinde kullanıldığının vergi inceleme raporuyla tespit edilmesi gerekir. Ancak imal edilen malın birim başına uygulanan maktu vergi tutarının imalatta kullanılan malın birim başına uygulanan maktu vergi tutarına eşit veya daha yüksek olması halinde bu tespit YMM raporuyla mükellef tarafından yaptırılabilir.
Vergi inceleme raporu veya YMM raporuyla yapılan tespit üzerine, vergi dairesince elektronik ortamda oluşturularak gümrük idaresine gönderilen (EK:12) bilgi formunda çözülecek teminat tutarı olarak ithal edilen maldan vergiye tabi malın imalinde kullanılan miktara isabet eden tutar yazılır ve gümrük idaresince bu forma istinaden teminatın çözümü işlemi gerçekleştirilir.
ÖTV Kanuna ekli I sayılı listeye istinaden bağlı bulunan vergi dairelerine verilen Yeminli Mali Müşavirlik Tasdik Raporlarının Elektronik Ortamda Gönderilmesi Hakkında Genel Tebliğ çerçevesinde, yeminli mali müşavirler tarafından verilecek tüm Özel Tüketim Vergisi Tasdik Raporlarının 24/1/2022 tarihinden itibaren internet vergi dairesi sistemi üzerinden elektronik ortamda ihtiyari olarak gönderilmesi, 4/4/2022 tarihinden itibaren ise zorunlu olarak sadece internet vergi dairesi sistemi üzerinden elektronik ortamda gönderilmesi uygun görülmüştür.
Bu kapsamda, e-YMM ÖTV Tasdik Raporu Oluşturma Bölümü incelendiğinde; Rapor türünün e-YMM Üretim Tasdik Raporu (ÖTV I Sayılı Liste A ve B Cetvellerinde yer alan malların Teminat Çözüm Raporu) olması durumunda, Teminat Çözüm Raporu Tablosunun da ayrıca hazırlanması gerekmektedir.
Teminat Çözüm tablosunun “İmal Edilmek Suretiyle Teslim Edilen Mal Bilgileri” başlığı altında “Satış Fatura Numarası” bilgisi de istenmiş ayrıca satış konusu mamuller ise GTİP numaraları itibari ile ithal edilen maldan üretilen mamulün satış faturasında yer alan kısmı üretimin niteliği itibari ile birçok ithalata (birden çok gümrük beyannamesine) konu hammadden oluşmaktadır. e-YMM Üretim tasdik raporu ekinde talep edilen yeni teminat çözüm tablosu kendi içinde aşağıdaki sorunları barındırmaktadır.
- Satışa konu mal miktarının içerisindeki ithalat miktarlarının birebir tespit edilmeye çalışılmasından kaynaklanmaktadır. Şöyle ki mevcut durumdan mükellefler, ÖTV beyanname eklerinde yer alan tablolar ithalattan imal edilen mal ve imal edilen maldan satışı gerçekleşenleri tablolaştırıp raporlamaktadır.
- E-YMM Üretim tasdik raporu ekinde talep edilen yeni teminat çözüm tablosunda yer alan “İthal Edilen Maldan İmal Edilerek Teslim Edilen, Malın İçerisinde Yer Alan İmalata Giren Mal Miktarı” isimli sütun satışa konu mamulün içerisindeki girdi ithalat miktarlarının beyanname bazlı ayrı ayrı takibi ve raporlanması istenilmekte olup bu sistematik olarak mümkün bulunmadığı gibi, doğru bir veri sağlamayacağı da açıktır. Zira mamul malın içerinde yer alan ve mamulün üretiminde kullanılan ithal veya yerli kaynaklı mallar birçok ithalata/ yurtiçi alıma (bir den çok gümrük beyannamesine veya faturaya) konu ham maddeden oluşmaktadır, her bir kg mamulün üretiminde kullanılan aynı nitelikte ve aynı GTİP konusu ham maddenin beyanname bazlı tespiti mümkün değildir. Zira birden çok gümrük beyannamesine konu hammadde, aynı üretim ve harmanlama tankında üretime sevk edilmekte olup, üretilen mamulün içerisinde yer alan aynı nitelikte ancak, farklı gümrük beyannamesine konu hammaddenin tespiti, yapılan işin doğası gereğince mümkün bulunmamaktadır.
Yukarıda özetlenen uygulama sorunun çözümü için önerimiz; “İthal Edilen Maldan İmal Edilerek Teslim Edilen, Malın İçerisinde Yer Alan İmalata Giren Mal Miktarı” isimli sütun / tablonun ithal edilen maldan üretilen mamuller tablosu ve teminat çözümüne konu ithalatlar tablosu olarak iki ayrı tablo olarak ayrıştırılarak, rapora konu edilmesi, çözüm olarak görülmektedir.
ÖTV Mükelleflerine belli şartlarla indirimli veya götürü teminat uygulamasından yararlanılabilme imkânı tanınmalıdır.
10.01.2013 tarihli ve 28524 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmelik, 25.06.2018 tarih ve 30459 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete ile değişiklikler yapılmıştır. Söz konusu mevzuata paralel olarak, Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası sahibi firmalar, Yönetmeliğin kısmi teminat uygulaması ve götürü teminat ile ilgili maddelerinden faydalanmaktadır.
Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği’nin 33. Maddesi gereğince; Özel Tüketim Vergisi Kanunu`nun ekindeki (I) sayılı listede yer alan eşyaya ilişkin olarak, götürü teminat uygulamasından yararlanılamamaktadır.
Götürü teminat uygulamasından yararlanılabilecek durumlar
MADDE 33 – (1) Götürü teminat, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun ekindeki (I) sayılı listede yer alan eşyaya ilişkin kamu alacakları hariç, eşyanın gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma tabi tutulmasına ilişkin tüm kamu alacakları için geçerlidir.”
Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası sahibi firmalara gümrük idaresince güvenilir kabul edilmesine rağmen, Özel Tüketim Vergisi mevzuatı uygulamasında; 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun ekindeki (I) sayılı listede yer alan eşyaya ilişkin özel tüketim vergisi için bakanlıkça belirlenecek haller dışında kısmi teminat uygulamasından ve ithalat vergilerinin yüzde onu oranında teminat alınması uygulamasından yararlanamamaktadır.
ÖTV teminat tutarının azaltılması ve güvenilir, iyi niyetli mükellefler ödüllendiren, örneğin; Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası(YYS) sahibi firmaların ÖTV`de, kısmi teminat ve götürü teminat uygulamasından faydalanması, ÖTV teminat tutarının indirimli oranda uygulanması suretiyle ÖTV mükelleflerinin teminat yükünün azaltılmasında, çözüm olabileceği düşünülmektedir.
ÖTV uygulamasında ortaya çıkan ve Gelir İdaresinin yasal düzenleme ve idari önlemlerle kolaylıkla çözüm sağlayabileceği ana konular ve çözüm önerilerimiz yazımızda ele alınmış olup, teminat çözümü sürelerinin kısaltılarak iyi niyetli mükelleflerin ödüllendirilmesi, verginin bürokratik engeller sarmalıyla birlikte yarattığı finansman yükününün idari çözümlerle azaltılmasında yarar bulunmaktadır.
