Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda kabul edilerek 10 Aralık Pazartesi günü Resmi Gazete’de yayımlanan Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında getirilen geri kazanım katılım payı ödenmesi yükümlülüğü 1 Ocak 2020 itibariyle uygulamaya alındı.
2872 sayılı Çevre Kanununa eklenen Ek Madde 11’de, “ekli (1) sayılı listede yer alan ürünleri yurt içinde piyasaya arz eden üreticilerden /ithalatçılardan bu listede belirtilen tutarda geri kazanım katılım payı tahsil edilir. Ekli listedeki ürünlerden herhangi birinin piyasaya arzının, farklı bir ürünün /malzemenin /eşyanın ithalatı ile birlikte gerçekleşmesi halinde geri kazanım katılım payı ithalatçıdan tahsil edilir. Bu listede yer alan tutarlar her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298’inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında arttırılarak uygulanır. (…)Geri kazanım katılım payları ürünün piyasaya sürüldüğü tarihi takip eden ayın on beşine kadar Bakanlığa beyan edilir ve beyanı takip eden ikinci ayın son gününe kadar Bakanlık Merkez Saymanlık Müdürlüğü hesabına ödenir” hükmü yer alıyor.
Yurt içinde piyasaya arz edilen Çevre Kanununun Ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünlerden alınacak geri kazanım paylarının tahsiline ilişkin hususların tespitine yönelik Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik 31 Aralık 2019 tarihli ve 30995 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı. Bu yönetmeliğe göre, listede yer alan ürünler için geri kazanım katılım payına ilişkin beyan ve ödeme yükümlülüğü bu ürünleri piyasaya arz edenlere ve/veya ithal edenlere aittir.
GEKAP kapsamına giren ürünler
EPDK tarafından madeni yağ olarak tanımlanan yağlar geri kazanım katılım payı uygulamasına tabi olan ürünlerdir. Bunun için EPDK tanımları esas alınır.
Denizcilik ve havacılık amaçlı ihrakiye olarak kullanılan madeni yağlar bu yönetmelik kapsamı dışındadır. Ham madde olarak tedarik edilen ürünlerin ithalatçıları/üreticileri tarafından beyan yapılır ancak ham madde olarak kullanılan bu ürünlerden geri kazanım katılım payı tahsil edilmez. Madeni yağların piyasaya arz edilecek araçlarda orijinal eşya/parça olarak kullanılması şartıyla piyasaya sürenler tarafından beyan yapılır, ancak bu ürünlerden geri kazanım katılım payı tahsil edilmez. Orijinal eşya/parça tanımına uyan ancak münferit olarak piyasaya arz edilen madeni yağlar için beyan ve katılım payı ödeme yükümlülüğü vardır.
Madeni yağ piyasaya süren işletmeler, bu ürünleri başka bir üreticiden tedarik etmesi durumunda geri kazanım katılım payı öder, ancak başka firma için üretim yapan firmanın bu ürünler için beyan ve katılım payı ödeme yükümlülüğü yoktur.
Petrol Sanayi Derneği Genel Sekreteri Niyazi İlter:
“Çevrenin korunması ve çevre kirliliğinin önlenmesine yönelik düzenlemelerin yer aldığı Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 10.12.2018 tarih ve 30621 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve Geri Kazanım Katılım Payı ek madde olarak 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’na ilave edilmiştir.
Geri Kazanım Katılım Payı maddesinin ana unsurlarından olan poşetlere ilişkin önce 25.03.2019 tarihinde “Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Usul ve Esaslara” ilişkin bilgi notu yayınlanmıştır. Son olarak 04.04.2019 tarih ve 30735 sayılı Resmi Gazete’de Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan “Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi Genel Tebliği” yayımlanmıştır.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik (GEKAP) 31.12.2019 tarihi ve 30995 sayılı 4. Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Usul ve Esaslar ise 10.02.2020 tarihinde Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü’nün internet sayfasında yayınlanmıştır.
Uygulamada madeni yağ sektöründe ithal edilen ve yurt içi piyasaya sürülen ürünlerden ve birincil ambalaj haricindeki ambalaj unsurlarından 25.01.2020 tarihinde 31039 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı uyarınca aşağıdaki tabloda belirtilen miktarlar başına belirtilen tutarlarda GEKAP bedeli toplanacaktır.
Ürün Cinsi | Alınacak Tutar |
Madeni Yağ (kg başına) | 50 kr |
Poşet Hariç Plastik Ambalajlar (Diğer) (kg başına) | 40 kr |
Metal Ambalaj (Diğer) (kg başına) | 50 kr |
Kompozit Ambalaj (Diğer) (kg başına) | 50 kr |
Kağıt – Karton Ambalaj(kg başına) | 20 kr |
Cam Ambalaj (Diğer) (kg başına) | 20 kr |
Ahşap Ambalaj (adet) | 10 kr |
Ülkemizde bir yılda ithal edilen ve yurt içinde satışa sunulan 400.000 tondan fazla madeni yağ olduğu göz önünde bulundurulduğunda, sektörümüzden yıllık yaklaşık olarak ambalajları ile birlikte 250.000.000 TL civarında GEKAP bedeli toplanılacağı tahmin edilmektedir.”
İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Adil Pelister:
1 Ocak 2020 itibariyle yürürlüğe giren Geri Kazanım Katılım Payı (GEKAP) yönetmeliği kapsamında plastik poşet hariç diğer kalemlerden (lastik, akümülatör, pil, madeni yağ, bitkisel yağ, elektrikli ve elektronik eşya, ilaç, plastik ambalaj, metal ambalaj, cam ambalaj, ahşap ambalaj) geri kazanım katılım payı alınmasına ilişkin uygulama Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 31/12/2019 tarihli Resmi Gazete’de yayınlandı. Yönetmelik kapsamında yurt içinde piyasaya arz edilen bazı ürünlerden; poşetler için satış noktalarından, diğer ürünler için piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan geri kazanım katılım payı tahsil edilmesi gerekiyor.
Kimya sektörümüzün alt sektörlerinden madeni yağlar için Geri Kazanım Katılım Payı tutarı ise madeni yağ üreticilerine 50 kr/Kg olarak ciddi bir yük getiriyor. Madeni yağ, sadece otomotivde, endüstride, deniz araçlarında, savunma sanayinde kullanılmıyor. Ayrıca kauçuk sanayi, plastik sanayi, lastik sanayi, tekstil sanayi vb. sektörlerde de hammadde veya yardımcı madde olarak kullanılıyor. Ülkemizde son 15 yılda ilerleme kaydeden ve rekabet ortamı sağlayan madeni yağ üretimi, yaptığı ihracatla ülkemize döviz girdisi sağlıyor. Aynı zamanda sektör yaptığı üretimle sanayinin ihtiyacı olana madeni yağı ülkemizde üreterek yurt dışına bağımlılığı azaltıyor. Ancak katılım payının, sektörümüzdeki üretici firmalara çok ciddi finansal yük getireceğini ve enflasyona da olumsuz etkisi olacağını görüyoruz.
Madeni yağ sektörümüz maalesef hem ÖTV hem de GEKAP’ın maliyet yükünü kaldırmakta zorlanıyor. Bu durum aynı zamanda madeni yağı hammadde olarak kullanan diğer sanayi kuruluşlarını da olumsuz etkiliyor. Sektördeki firmaların bazı ürettikleri malzemelerin madeni yağ ihtiva eden kısımlarını yurtdışından getirebilme ihtimalini doğuruyor.
İKMİB olarak, ilgili alt sektörlerimizin komite Başkanları ile birlikte bu konuyu ilgili Bakanlıklarımıza ilettik ve önerilerimizi dile getirdik. Bu kapsamda GEKAP bedelinin daimi olarak 10 kr/kg’a düşürülmesi büyük önem arz ediyor. Bununla birlikte, 31.12.2019 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Geri Kazanım Payına İlişkin Yönetmelik”te pil, akü, madeni yağ, lastik vb. gibi ürünlerin muhakkak GTİP bazında açıklamaya eklenmesi, ürün tanımlamalarında karışıklığa mahal vermemesi açısından oldukça önemli. Ayrıca, tüm kamu kuruluşlarına (MSB, TCDD, Belediye vb.) yapılacak teslimatların GEKAP’dan muaf tutulacak şeklide tanımlanmasını bekliyoruz.
Özellikle GEKAP’ın faturada ayrı bir satırda tahsil edilmesi gerekiyor. Şu anda bazı firmalar GEKAP’ı faturada ayrı olarak gösterirken, bazıları ise faturada hiç göstermiyor. Bu karışıklığın giderilmesini de önemsiyoruz.
Bu konuyu biraz daha detaylı olarak şu şekilde açıklayabiliriz:
05 Şubat 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi Genel Tebliği (Sıra No: 1)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No: 2)” ile GEKAP Beyannamesi’nin verilme süresi plastik poşetin satışının yapıldığı ve diğer ürünler için piyasaya sürüldüğü/ithal edildiği beyan dönemini takip eden ayın son günü (Ocak ayı dönemine ilişkin beyanname, 2 Mart 2020 tarihinde(son gün resmi tatil günü olması nedeniyle) saat 23.59’a kadar yetkili vergi dairesine elektronik ortamda gönderilmesi gerektiği düzenlemiştir.
Ancak uygulamada GEKAP bedelinin faturada gösterilip, gösterilmeyeceği ve KDV matrahına dahil olup olmayacağı ile ilgili tereddüt oluşmuş olup, bu konuda;
KDV Kanunu`nun 24. Maddesi gereğince;
“Aşağıda yazılı unsurlar matraha dahildir:
a) ………
b) Ambalaj giderleri, sigorta, komisyon ve benzeri gider karşılıkları ile vergi, resim, harç, pay, fon karşılığı gibi unsurlar,
………………”
Vergi, fon, pay gibi unsurlar KDV matrahına dahil edilmesi ve GEKAP bedeli üzerinden KDV hesaplanması gerekmektedir. Ayrıca, hesaplanıp tahsil ve beyan edilen GEKAP tutarının, ÖTV tutar gibi faturada ayrıca gösterilmesi, uygulama yeknesaklığını sağlaması açışından gereklidir.
Madeni Yağ ve Petrol Ürünleri Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Tayfun Koçak:
Bilindiği üzere, 10 Aralık 2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7153 sayılı Kanun’la 2872 sayılı Çevre Kanunu’na “Geri Kazanım Katılım Payı” başlıklı ek 11’inci madde eklenmişti. Bu hüküm kapsamında, yurt içinde piyasaya arz edilen bazı ürünlerden; poşetler için satış noktalarından, diğer ürünler için piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan geri kazanım katılım payı tahsil edilmesi gerekmektedir.
Madeni yağda getirilen 50 kr/kg tutar, madeni yağ üreticilerini, madeni yağ kullanan sanayi kuruluşlarını ve tüketicilerini (otobüsçüleri, kamyoncuları, tarım iş makinesine sahip çiftçileri, araç sahibi vb. diğer tüketicileri) ciddi anlamda olumsuz etkilemiştir. Bununla ilgili açıklayıcı bilgi aşağıda Madde 1’de ayrıntılarıyla açıklanmıştır.
Ülkemizde son 15 yılda ilerleme kaydeden madeni yağ sektörü ülkemize rekabet ortamı getirmiştir ve yapılan ihracatlarla ülkemize döviz girdisi sağlamaktadır. Aynı zamanda yapılan üretimle sanayinin ihtiyacı olan madeni yağı ülkemizde üreterek yurt dışına bağımlılığı azaltmıştır. Ülkemizin kritik zamanlarında yurt dışına bağımlılığını azaltması stratejik önem kazandırmıştır.
Önce madeni yağ sektörüne getirilen ÖTV, daha sonra ise GEKAP, sektörümüzde yukarıda sıraladığımız olumlu tabloyu olumsuza çevirecektir. Aynı zamanda madeni yağı hammadde olarak kullanan diğer sanayi kuruluşları da hem ÖTV hem de GEKAP yüzünden ya üretimlerini ya da bazı ürettikleri malzemelerin madeni yağ ihtiva eden kısımlarını yurtdışından getireceklerdir.
- Ek’li (1) sayılı listede yer alan madeni yağlar için Geri Kazanım Katılım Payı tutarı biz madeni yağ üreticilerine 50 kr/kg gibi ciddi bir yük getirmektedir. Bu rakam çok yüksek bir tutar olup ortalama bir motor yağı veya sanayi yağının ÖTV ve KDV hariç satış fiyatının yaklaşık yüzde 10’una tekabül etmektedir.
Madeni yağ üreticileri Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) mükellefi olup, madeni yağda 1,5007 TL/kg ÖTV ödemektedirler. Biz madeni yağ üreticilerinin ÖTV yükü yaklaşık yüzde 38 olup, KDV de eklendiğinde yüzde 60’lara çıkmaktadır. Uygulanması düşünülen geri kazanım katılım payı mevcut ÖTV tutarının 1/3’üne denk gelmektedir. Bu oran ciddi bir orandır. Madeni yağ üreticilerinin günümüz şartlarında 150 gün vadeyle mal sattığını düşünürsek hem ÖTV’nin getirdiği hem de GEKAP’ın getireceği finansal yük ciddi zorluklara yol açacak, aynı zamanda ihracatımızı da olumsuz etkileyecektir.
Madeni yağ sadece otomotivde, endüstride, deniz araçlarında, savunma sanayinde kullanılmamaktadır. Ayrıca kauçuk sanayi, plastik sanayi, lastik sanayi, tekstil sanayi gibi sektörlerde de hammadde veya yardımcı madde olarak kullanılmaktadır. Bu sektörlere de getireceği maliyet yükü ciddi boyuttadır ki sadece kauçuk sanayinin kullandığı hammadde extract baz yağın fiyatının ortalama yüzde 25’ine tekabül etmektedir. Bu katılım payı, zaten zor bir süreçten geçen sektörümüzdeki üretici firmalara çok ciddi finansal yük getireceği gibi enflasyona da etkisi olumsuz olacaktır.
Ayrıca madeni yağ üreticileri olarak ambalajlarının geri kazanımı için her yıl yetkilendirilmiş kuruluşlara belgelendirme yükümlülüğümüzü yerine getirmekteyiz.
Bunun yanında, piyasaya sürülen madeni yağlar tüketicide madeni yağ atığı olarak ayrı toplanmakta ve yetkilendirilmiş kuruluş olan PETDER’e verilmektedir. Madeni yağ üreticileri de yetkilendirilmiş kuruluşlara atık yağ toplama bedeli olarak yıllık olarak katılım payı ödemektedir. Bu bedel GEKAP harici de ayrıca bir maliyet yükü olacaktır.
Yukarıdaki paragrafta açıkladığımız sebeplerden dolayı hem tüketicinin, hem sanayi kuruluşlarının, hem de madeni yağ üreticilerinin zarar görmemesi için GEKAP bedelinin daimi olarak 10 kr/kg’a düşürülmesi büyük önem arz etmektedir.
- 31.12.2019 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik’te Kapsam Madde 2’nin B fıkrası tüm kamu kuruluşlarına yapılacak teslimatların GEKAP’tan muaf tutulacak şeklide tanımlanması gerekli olduğunu düşünmekteyiz.
- Gerek kamu gerekse biz piyasa oyuncularının piyasada takibi açısından GEKAP’ın faturada ayrı bir satırda tahsil edilmesi çok önemelidir. Şu anda kimi firmalar GEKAP’ı faturada ayrı gösterirken, kimi ise hiç göstermiyor. Bu karışıklığın bir duyuru ile giderilmesi gerekmektedir.
- Termoplastik malzeme, patlayıcı, kauçuk gibi üretimlerde hammadde olarak kullanılan madeni yağlar atık oluşturmamaktadır. Ek-1 listede yer almayan bu ürünler, ağırlıklı otomotiv sektörüne olmak üzere ihracat pazarına çalışmaktadır ve sonuçta maliyetlerindeki artışla birlikte global anlamda rekabet güçleri azalacaktır. Bu sebeple, madeni yağ ürünlerini, üretim proseslerinde kullanan bu üreticiler için mahsup ya da muafiyet gibi bir çözüm getirilmesi gerekmektedir.
Madeni yağı ürettikleri ürünlerde hammadde veya yardımcı madde olarak kullanan sanayi kuruluşları zaten ÖTV den dolayı yüklendikleri maliyetin yanında bir de GEKAP maliyeti yüklendikleri için yurt dışından gelen bitmiş ürünlerle rekabet edemeyeceklerdir.
