Yağlama yağı depolaması, taşıması ve ambalajlı yağlayıcının rafa girmesinde başta plastik, alüminyum olmak üzere metalik malzemeler kutu, şişe, bidon, varil, konteynerlerle yağlayıcının paketlenmesi ve atık ambalajın en iyi yönetilmesi süreçleri sürdürülebilir üretim ve tüketim için tartışılamaz önemli. Ambalajlar ürünlerin tüketiciye niteliğini yitirmeden ulaşması ve satın alınma albenisi, reklamı için de mühim.
Yaşamda atık önleme farkındalığını artırma hedefli, yüksek paydaş katılımlı girişim ve en büyük kampanya olan 15. Avrupa Atık Azaltım Haftası bu yıl 18-26 Kasım 2023 tarihlerinde “Ambalajlar: Paketli Ürün Alma” teması ile gerçekleştirildi. Son veriye göre Avrupa Birliği’nde 2020’de 79,3 milyon ton ambalaj atığı çıkarken, son on yılda tek kullanımlık ambalaj atığı %20’den fazla arttı. Bu değerin 2030’a dek %19 daha artması ve sebep olunacak sera gazı salımının 66 milyon ton olacağı öngörüsündeki rakamlar korkutucu.
Ambalajlı yağlayıcı satın alındığında aslında içi ve dışı olarak, iki ürün için iki misli akçeli ve gezegene bedel ödenmekte. Tüketicinin ve endüstrinin ambalajlama için yapması gerekenler var. Ambalaj, yaşam döngüsünde üretiminden faydalı kullanım ömrünü yitirene dek ve en önemlisi de atık oluştuğunda gezegenimizin üç temel acil sorunu olan çevre kirliliği, iklim değişikliği ve biyoçeşitlilik kaybına neden olarak kara ve su ekosistemlerini, yaşamımızı tahrip eder. Çünkü ambalaj üretimi yaşam döngüsünde ham madde tüketimi, enerji tüketimi, su tüketimi var. Hepsi maliyet. Hepsi işlevi bitince atık demek. Atık çıktığında doğru yönetilmezse; hepsi toprak ve deniz kirliliği, hepsi iklimi değiştirme, hepsi biyoçeşitliliği yok etme, hepsi gezegene olumsuz etkileri artırmak demek. Hiçbir ürün dünyamız için masum değil. Çünkü güzelim şarkıdaki gibi “Masum değiliz hiçbirimiz”. İnsan yine insan için üretirken bitkiler, hayvanlar ve mikroorganizmalarla paylaştığı gezegeninin, doğanın düzenini bencilce bozuyor.
Tüketici ambalaj azaltımına, satın almada hem ürünü hem de paketini bir arada değerlendirerek seçme alışveriş kültürü edinerek başlayabilir. Tüketici paketli ürün satın almayı nasıl azaltabileceğini öğrenerek gezegen dostu olabilir. Yakıt istasyonlarında, araç servislerinde, yapı marketlerde küçük, büyük yağlayıcı ambalajlarını satın almada ve faydalı kullanım ömrünü tamamlayan ambalajların, atık ambalajların yönetimine dikkat gerek. İşlevi yeterli ambalajlar ve paketlemeler tercih edilmeli. Tüketici etiket okuyarak ambalajın içeriğini, ne kadarının geri dönüştürülmüş atıktan olduğunu mutlaka öğrenmelidir.
Türkiye pazarında geri dönüştürülmüş atık plastik içerikli yağlayıcı ambalajlar var. Yaşasın. Yeniden doldurulabilir ambalajlı ürünler önceliklenmelidir. Tüketici kendi kabına ürün satın alma seçeneklerini de iyi bilmelidir. Tüketici yağlayıcı atık ambalajlarının ayrı toplanarak döngüsel ekonomide değer kazanmasının sağlanabilirliğini de mutlaka takip etmelidir. Böylece paketli ürün satın almada azaltma ve gezegen dostu tüketicilik, sürdürülebilir yaşam başarılabilir.
Ambalaj sanayisinin de başarması gerekenler var. Ekonomide istihdam ve gelir yaratılırken ambalajların yaşam döngüsü yönetiminde ekotasarım yapılması, diğer deyişle ambalaj geliştirme sürecinde çevresel etkiler ile kaynak verimliliğinin birlikte dikkate alınması şarttır. Ekotasarım “Performans ve maliyet gibi temel ürün kriterlerinden ödün vermeden, bir ürünün tüm yaşam döngüsü boyunca çevresel etkisini en aza indirmeyi amaçlayan ürün geliştirmede gerçekleştirilen tüm eylemler” olup ekotasarım ile kolay geri dönüştürülebilir ambalajlar üretilirken, ambalajlarda geri dönüştürülmüş bileşen miktarının da artırılması döngüsel ekonomide başarılabilir. Sanayicimizin hedefinde ekotasarımlı ambalajlar ve ambalajının atık yönetimi sürecinin sıkı takibi olmalıdır. Piyasaya yağlayıcı sunan markalarımız pazar payları yanı sıra döngüsel ekonomi dostu ekotasarımlı ambalajları ile yeşil yıkama yapmadan övünmelidir.
