Ülkemizin en önemli endüstrileri arasında ilk sıralarda yer alan demir-çelik sektörü için özel projeler geliştiren ve ürün çalışmaları yapan Alpet Madeni Yağları, bu amaçla kullanıcılara sunduğu kalsiyum sülfonat kompleks greslerle sektörde fark yaratmayı hedefliyor. Madeni Yağlar Teknik Destek Müdürü Atilla Başulaş, şirketin gres üretimlerine ve Ar-Ge çalışmalarına ilişkin detaylı bilgi paylaştı.
Öncelikle sizi tanımak isteriz. Kendinizden bahseder misiniz?
Boğaziçi Üniversitesi Kimya Bölümü mezunuyum. 2002 yılında metal işleme ürünleri sektöründe teknik satışla başladım, birkaç firmada bölge teknik müdürü olarak görev aldıktan sonra 2016 Aralık ayından itibaren Alpet Madeni Yağları’nda İş Geliştirme ve Teknik İşler Müdürü olarak çalışmaya başladım. Şu anda ise Madeni Yağlar Teknik Destek Müdürü olarak görevime devam ediyorum. Departman olarak Ar-Ge ve Kalite Kontrol Laboratuvarlarımızın da desteğiyle, müşterilerimizi ziyaret ederek proses bilgimizi arttırmanın, müşterilerimizin ihtiyaçlarını karşılayacak, proseslerine özel ürünleri geliştirmek için çok önemli olduğuna inanıyoruz. Bu çalışma yöntemiyle sorunu tespit etmemiz ve Ar-Ge ile çözüm geliştirmemiz çok daha hızlı oluyor.
Demir-çelik sektörünü diğer sektörlerden farklı kılan özellikler sizce nedir?
Demir-çelik sektörü hem ülkemiz, hem de madeni yağ üreticileri için önemli bir konumda. Demir-çelik sektörünün ülke ekonomisine katkısı oldukça yüksek ve ülkemizde de dünyada üretimiyle üst sıralarda yer alan üreticiler bulunuyor. Üreticiler eğitim ve tecrübe düzeyi yüksek operatör ve mühendislerden oluşan teknik kadrolara sahip. Birçok çelik üreticisinin kendi bünyelerinde ileri teknoloji madeni yağ kalite kontrol laboratuvarları var. Dolayısı ile yağı hem çalışma ortamında hem de laboratuvar testleriyle tanıyıp, maliyetlerini ve yağlayıcıların performanslarını izleyebiliyorlar. Yağlayıcılarla ilgili güncel gelişmeleri yakından takip ediyor ve proseslerindeki ihtiyaçlarını tespit edip nokta atışı taleplerini iletebiliyorlar. Bu bilinç ve doğru bilgi aktarımı, demir-çelik sektöründe kullanılan yağların çeşitliliğini ve kalitesini artırıyor. Demir-çelik sektöründe poliüre gresler, baryum kompleks gresler, kalsiyum sülfonat kompleks gresler, su ve ester bazlı yanmaya dirençli hidrolik yağlar, sirkülasyon yağları, çelik kalıp ayırıcı yağlar, hidrolik yağlar, kızak yağları vb. gibi birçok farklı çeşitte ürün kullanımı mevcut. Bizim de en önemli amaçlarımızdan biri farklı firmalardaki proses bilgimizi arttırarak demir-çelik sektörünün ihtiyaçlarına özel en doğru çözümleri geliştirmektir.
Gresler ile ilgili Ar-Ge çalışmaları bünyenizde nasıl gerçekleştiriliyor?
Teknoloji Merkezi 2009 yılında yüksek bir yatırım maliyeti ile kuruldu ve dünyadaki gelişmelere paralel olarak düzenli yatırımlarla gelişmesi sağlanıyor. Ar-Ge ve Kalite Kontrol departmanları 50’den fazlası Türkak Akreditasyonu kapsamında olmak kaydıyla, 100’ün üzerinde uluslararası, ulusal ve iç metotlarla ve yetkin bir ekiple testleri gerçekleştiriyor. Standart test metotlarının tam anlamıyla sahanın beklentisini karşılamadığı durumlar olabiliyor. Bu durumlarda Ar-Ge ve Kalite Kontrol departmanları kendi iç metotlarımızda veya standart metotlarda revizyonlar gerçekleştirerek ürettiğimiz ürünleri çok farklı testlere tabi tutuyor. Örneğin, kalsiyum sülfonat kompleks greslerimizin piyasaya sunulmasından önce müşterilerimizin kullanım sırasında yaşayabilecekleri durumları anlamaya çalışmak için saatler süren farklı testler gerçekleştirdik. Pek çok demir-çelik firmasında kalsiyum sülfonat kompleks greslerimizin yüzeye tutunma, su ve oksidasyon dayanımı, kurumlaşma ve stabilite gibi özelliklerini gerçek kullanım yerlerinde gözlemledik. Saha testleri ile elde ettiğimiz bilgiler ile ürünlerimizin formülasyonlarında değişiklikler yapılması için Ar-Ge ile birlikte çalışmalar gerçekleştirdik. Burada hem formülasyon ile ilgili bir Ar-Ge hem de üretim şekli ile ilgili bir Ar-Ge oluşmak zorunda. Gresler kimyasal reaksiyonlar ile oluşuyor bu sebeple formülasyonu ile birlikte istenilen özellikte bir ürün oluşturmak için üretim biçimi de oldukça önemli. Son olarak şunu da özellikle belirtmek isterim, tüm bu süreci kendi bünyemizde gerçekleştirebilmek ve demir-çelik üreticilerinin ihtiyaçlarını karşılayan ürünler geliştirebilmek Ar-Ge çalışanlarımız ve bizler için güzel bir motivasyon kaynağı oluşturuyor. Sahada aktif olarak çalışan teknik ekipler, Ar-Ge çalışmalarını besliyor ve sektörün ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik ürünlerin oluşmasını destekliyor.
Gres üretimlerini Alpet Madeni Yağları olarak nasıl gerçekleştiriyorsunuz, gres ile ilgili üretimlere nasıl başladınız?
2014 yılına kadar yurtdışı üreticilerinden tedarik edilen gres portföyümüzün kendi bünyemizde üretilmesine karar verildikten sonra ilgili tüm birimler çalışmalara başladı. Üretilecek ürünlerin ve ihtiyaçların belirlenmesi için detaylı pazar araştırmaları gerçekleştirildi. Üyesi olduğumuz ELGI’nın (European Lubricating Grease Institute-Avrupa Gres Enstitüsü) düzenlediği uluslararası birçok konferans ve çalıştaya katılım sağlandı. Bu konuda deneyimli pek çok uzman ve firma ile görüşüldü. Almanya, İngiltere, Hindistan gibi birçok ülkede eğitimlere katılım gerçekleştirildi. Literatür ve dünyadaki uygulamalar yayınlanan makaleler aracılığıyla takip edildi. Büyük ölçekli endüstriyel üretimlerden önce, pilot reaktörlerde üretimler gerçekleştirildi. Reaksiyon verimi, hammaddelerin formülasyona uygunluğu, soğutma-ısıtma hızları, farklı performans katkılarının etkileri, kalite kontrol testlerinin güvenirliği gibi birçok aşamanın üzerinden geçildi. Ürünlerimiz yurtdışında ve yurtiçinde farklı laboratuvarlara teste gönderildi. Firmamız 5 yılı aşkın süredir gresler ile ilgili çalışmalar yürütüyor. REACH yönetmeliği kapsamında, müşterimizin sağlığını tehdit etmeyecek tüm gresleri tesisimizde üretebilir hale geldik. Müşterilerimizi de bu konuda bilinçlendirmeye çalışarak, yerli bir firma olarak kaliteye, ürünlerimiz ve servislerimizle müşterilerimize sunabileceğimiz maksimum faydaya önem veriyoruz.
Kalsiyum sülfonat kompleks greslerin önemi ve diğer greslerden farkları nedir?
Aslında Amerika’da 1980’li yıllardan itibaren kullanılmaya başlanan kalsiyum sülfonat kompleks gresin ne yazık ki ülkemizde daha yeni kullanılmaya başlanan bir gres olduğunu söyleyebiliriz. Bizler de bu konuda müşterilerimizi bilgilendirmeye ve ürün geliştirmeye devam ediyoruz. Türkiye’deki kalsiyum sülfonat greslerin bir bölümü ithal ediliyor, ancak biz bu ürünlerin üretimini kendi bünyemizde gerçekleştirebiliyoruz ve piyasaya yerli bir firma olarak ithal edilen ürünleri sunabilmekten dolayı mutluyuz.
Kalsiyum sülfonat gresler, baz yağ çeşidine göre düşük sıcaklık çalışma değerleri değişmekle birlikte, en fazla 200 °C’lere kadar koruma etkinliğini sürdüren, fiziksel olarak 300 °C üzerinde yarı akışkan fazdan sıvı faza geçen bir grestir. Bazen bir ürünün damlama noktasının maksimum çalışma sıcaklığı gibi algılanması ve yorumlanması, çalışma esnasında problem yaşanabileceğini düşündürüyor. Tavsiye edilen çalışma sıcaklığının üzerinde kullanımlarda, gres yağlama özelliğini minimum düzeye indirir hatta yağlayıcı film tabası bozulur ve aşınmalar meydana gelir. Ardından yetersiz yağlama kaynaklı, birim yüzeydeki aşırı ısınma oksidasyonu hızlandırır ve kurumlaşma dediğimiz ağır karbon kalıntıları sistemde kalır.
Gres tercihi birçok parametrede değerlendirilmelidir. Rulmanlardaki iç-dış çap ölçüleri, rulmanın dönüş hızı, rulmanların eriştiği maksimum sıcaklık seviyesi, suya ve neme maruziyet gibi dış koşullar oldukça önemlidir. Çelikhanelerde çok yüksek sıcaklıklarda çalışabilen, ani sıcaklık artışlarına uygun gresler kullanılmadığı takdirde greste kurumlaşmalar meydana gelebilir. Haddehanelerde ise rulmanları soğutmada kullanılan su, sistemdeki keçelerin mukavemetine bağlı olarak gresin suda çözünmesini ve akmasını sağlayacaktır.
Kalsiyum sülfonat kompleks gresler ve kalsiyum sülfonat gresler teknik olarak birbirine benzer. Ancak kompleks gresler çeşitli asit reaksiyonları ile kompleksleştirilmiştir. Kalsiyum sülfonat greslerde, kompleks çeşitlerine göre daha yüksek oranda sülfonat içeriği olduğundan yanma sonucunda oluşan kül miktarı daha yüksektir. Bu bakımdan kalsiyum sülfonat kompleks gres teknolojisi daha az kül kalıntısı sağlayacaktır. Teknik olarak kalsiyum sülfonat gresler, kalsiyum sülfonat kompleks greslere göre daha iyi suya dayanım ve pompalanabilme özelliği gösterirler ancak günümüz teknolojisinde, çeşitli polimer ilaveleriyle su dayanımı benzer düzeylere getirilebilmektedir. Ayarlanabilir bir durum olduğu için her üreticinin ürününün su dayanımı ve adezyon özellikleri aynı değildir. Bu değerlerin tespiti için, ASTM D 4049 deney metoduna göre “Su ile Süpürülme” sonuçları özellikle bir gresin suya dayanım düzeyini gözlemlemek için önemli bir metottur.
Kalsiyum sülfonat kompleks gresler, suyun, nemin, sıcaklığın (tavsiye limitleri içinde), yüzey tutunmanın önem arz ettiği, yüksek yük dayanımı ihtiyacı olan sistemlerde kullanılabilir. Çelikhanelerde 200 °C üzerinde, kül bırakmayan organik gresler tavsiye edilir. Haddehanelerdeki rulmanlarda, sulu ortamda çalışan iş makinaları kepçelerinde, gemilerin su altında çalışan belirli aksamlarında, yem fabrikalarındaki paletleme makinalarında, düşük sıcaklık kompresör konveyör rulmanlarında, titreşimli inşaat makinalarında, mermer ocaklarında, taş kırma makinalarında tercih edilebilmektedir.
Birçok müşterimizin verisine göre, NLGI 1.5 seviyesindeki bir lityum kompleks grese göre, kalsiyum sülfonat kompleks gres kullanımının tüketimi azalttığı gözlemlenmiştir. Bu veriler pompalama periyotlarının uzatılması esasına göre, tüketim miktarları göz önünde bulundurularak değerlendirilmiştir.
Neden Alpet Endüstriyel?
Altınbaş Holding’in enerji grubu şirketlerinden olan Alpet Madeni Yağları, madeni yağlar iş alanında faaliyet gösteren bir kurumdur. Kuruluşundan bu yana özellikle otomotiv sektörünün ihtiyaçlarını karşılayan yağlayıcı ve tamamlayıcı kimyasalların üretimini gerçekleştirmektedir. 2016 yılı ile birlikte Alpet Madeni Yağları çatısı altında Alpet Endüstriyel markası oluşturulmuştur. Özellikle endüstriyele hitap eden, katkı paketlerinden ziyade komponent bazında çalışılan ürünlerden oluşan bir ürün grubuna sahip özel bir marka olarak konumlandırılmıştır.
Alpet Endüstriyel olarak, Türkiye’nin ekonomik açıdan gelişmesi için gereken üretim artışına, yerli ve teknolojik imkânları ileri düzey olan bir firma olarak katkıda bulunmak için yola çıktık. Odak noktamızın endüstri olduğunu belirterek, üreticinin işini kolaylaştırmak, yetkili bir teknik ekip ile müşterilerimizin yanında olmak için çalışıyoruz.
Gres analizlerindeki trendler, en çok tercih edilen testler nelerdir?
Ar-Ge departmanında başarılı çalışmalar gerçekleştirebilmenin ihtiyaçları doğru tespit etmeye, her bakımdan iyi bir analiz, iyi bir projelendirmeye bağlı olduğunu düşünüyoruz. Saha araştırmalarında müşterilerin iyi sonuç aldığı ürün özelliklerini tespit etmek ve bunu kendi bünyenizde elde etmek hatta üstüne koymak için teknolojik yeterliliğinizin olması gerekiyor. Ayrıca ürettiğiniz ürünlerde bir standardizasyon ve stabilite olması çok önemli. Üretilen ürünlerin müşterilerimize aynı formülde ve aynı kalitede ulaşması aşamasında yoğun ve sıkı testler gerçekleştiriyoruz. Gresler konusunda ciddi bir yatırımla yüksek oranda tüm testleri dışa bağımlı olmadan kendi laboratuvarımızda gerçekleştirebiliyoruz. Analiz hizmeti ihracatı konusunda da farklı bir aşamadayız. Farklı Avrupa ülkelerine akreditasyon kapsamında testler gerçekleştiriyoruz. Yunanistan, Almanya, Romanya ve Belçika gibi ülkelerden özellikle gres analizleri ve projeleri konusunda teklifler alıyor ve raporlamalar yapıyoruz. Yurtiçinde de birçok son kullanıcı, gresler ile ilgili sorularına cevap almak için laboratuvarımızı tercih ediyor.
Demir-çelik sektörüne yönelik başka projeleriniz olacak mı?
Demir-çelik sektöründe farklı konumlarda yetkililerle sürekli temas halindeyiz. Öncelikle mevcut ürünlerin durumlarını değerlendirip, ürünlerin ihtiyacı halinde gelişimi noktasında devamlı çalışıyoruz. Özellikle tüketim miktarlarında azalma sağlayacak, katma değeri yüksek ürünlerle ilgili projelerimiz devam ediyor. Tüketim miktarlarının azaltılarak performansın beklenen düzeyde olmasını sağlamak başardığımız projelerdendir.
Kalsiyum sülfonat greslerin yanı sıra, LWI (Load Wear Index) değerleri yükseltilmiş özel redüktör yağları, yanmaya dirençli hidrolik yağlar ile ilgili özel projelerimiz var. Demir-çelik sektörünün yanında diğer sektörlerde de uygulamalarımızı sürdürüyoruz. En güncel projelerimizden biri oldukça ilerleme kaydettiğimiz gıda uyumlu greslerdir.
