MAPESAD Yönetim Kurulu Başkanı ve Koçak Petrol Genel Müdür Yardımcısı Tayfun Koçak ile 2021 yılını değerlendirdiğimiz, sektörün güncel durumunu ele aldığımız bir söyleşi gerçekleştirdik.
Kimya sektörü ve özellikle madeni yağ sektörü 2021 yılını nasıl geçirdi? Sizden genel bir değerlendirme alabilir miyiz?
Pandemi döneminde tüm diğer sektörlerde olduğu gibi madeni yağlar sektöründe de artış yaşandı. Ocak-Eylül döneminde madeni yağlar ürün grubu ihracatında yüzde 59 oranında bir büyüme yakaladık. Yılın geri kalan döneminde de sektörün ihracatında aynı trendi devam ettirdiğimizde 2021 yılını 500 milyon dolarlık ihracatla kapatacağımızı düşünebiliriz.
Kimyanın geneline baktığımızda ise sektörün ihracatının Ocak-Kasım döneminde yüzde 39 büyüdüğünü görüyoruz. 11 aylık ihracatımız 22,8 milyar dolara ulaştı ve yıl sonu beklentimiz 25 milyar dolarlık ihracata ulaşacağımız yönünde.
Kimya sektörü olarak en fazla ihracatımız Irak’a gerçekleştiriliyor. Avrupa ülkelerinin payı ise yüzde 39 oranında. Klasik bir söylem ama ihracatımızın çok büyük bir kısmını yakın ve komşu ülkelere gerçekleştiriyoruz. Son dönemde yaşanan lojistik problemler özellikle Avrupa’nın payını daha da arttırmış durumda.
Madeni Yağ ve Petrol Ürünleri Sanayicileri Derneği ve Koçak Petrol’de üstlendiğiniz roller ile sektörün tam kalbindesiniz. Şu anda kimya sektöründe birebir gördüğünüz ve deneyimlediğiniz sorunlardan bahseder misiniz?
Kimya sektöründeki temel sorun birim ihracat değerimizin düşük olması ve henüz dünya ithalatından yeterince pay alamamamız. Dünya kimya sektörü toplam ihracatı 2020 rakamlarına göre 2,7 trilyon dolar ve Türkiye olarak payımız sadece yüzde 0,7 (binde 7). Kimya sektöründe en fazla ihracat gerçekleştiren ülkeler arasında ise 31 sırada yer alıyoruz.
Dünya kimya ihracatındaki payımızın bu denli küçük olmasının yanında ortalama ihracat birim değerimiz 0,92 dolar (92 cent) düzeyinde. Ancak alt başlıklar bazında örnek vermem gerekirse anorganik kimyasallar için birim ihracat birim değerimiz 0,25 $/kg iken eczacılık ürünleri birim ihracat değerimiz 19,4 $/kg. En fazla ihracat gerçekleştirdiğimiz plastikler ve mamulleri kategorisinde birim ihracat değerimiz ise 2,29 $/kg.
Kimya sektörü gelişmiş ülkelerden örnek vermem gerekirse bugün İrlanda sadece eczacılık ürünlerinde 65 milyar dolarlık ihracata sahip, Belçika ise 61 milyar dolarlık eczacılık ürünleri ihraç ediyor. İtalya’nın plastikler ve mamulleri kategorisindeki ihracatı dahi bizim toplam kimya ihracatımızın üzerinde.
Evet lojistik problemlerimiz, ham madde artışları ve kur baskısı üretici ve ihracatçılar için bizleri zorluyor ancak bence ana odaklanmamız gereken sorunlar bunlar. Madeni yağlar, Türkiye için katma değeri yüksek ihracat ürünleridir ve bu nedenle dış ticaretimiz için önemli bir kalemdir. Bu ürünlerin payını artırmak için elimizden geleni yapmalıyız.
Bu sorunlara ne tür çözüm önerileriniz var?
Öncelikle pazar payımızı arttırabilmek için alt sektörler bazında stratejiler geliştirerek bir faaliyet planı ortaya koyacağız. Bizim daha mobil, tüm coğrafyalara uzanan bir esnekliğe sahip olmamız, mevcut pazarlama faaliyetlerimizi arttırmamız gerekiyor. Daha fazla fuara katılacak, daha fazla heyet organizasyonu gerçekleştirecek, ilave olarak yeni ve farklı projeler ortaya koyacağız.
Birim ihracat değerimizi yükseltebilmek için Ar-Ge, tasarım ve markalaşma konusunda üyelerimizi desteklemek amacıyla projeler üzerinde çalışıyoruz. Burada başarı örnekleri çıkartabilirsek diğer tüm sektörlere de örnek olacağını düşünüyoruz.
Günümüzde kimya sanayii diğer tüm üretim sektörlerini destekler nitelikte ve stratejik öneme sahip. Bu nedenle bizlerin hep birlikte tüm paydaşlarla el ele vererek kimya sanayii olarak dünya pazarından aldığımız payı yükseltmemiz gerekiyor. İhracat artışları aldatıcı olabilir, önemli olan pazar payımızın ve birim ihracat değerimizin yukarıya çekilebilmesi.
İKMİB başkanlığına aday olduğunuzu resmen açıkladınız. Aday olmaya nasıl karar verdiniz? Seçim süreci nasıl gidiyor?
Tayfun Koçak olarak İKMİB Yönetim Kurulu Başkanlığına adaylığımı belki yeni açıkladım ancak son 3 dönemdir aslında yönetim kurulunda faal olarak görev aldığımı, İKMİB Yönetim Kurulu üyeliği dışında 2016 yılından bu yana MAPESAD Madeni Yağ ve Petrol Ürünleri Sanayicileri Derneği’nin Başkanlığını yürüttüğünü söylemeliyim. 2010 yılından bu yana sivil toplum kuruluşlarında yer alıyorum ve bu kurumlardaki çalışmaların sanayicilerin tecrübelerini tüm sektör firmaları ile paylaşmak ve sektörün vizyonunu geliştirmek için çok değerli olduğunu düşünüyorum. Ben ve beraberimdeki arkadaşlarım tam da bu anlayışla tecrübelerimizi sektörümüzle nasıl daha iyi paylaşabiliriz, özellikle ihracatçı birlikleri gibi güçlü bir yapıyı nasıl ihracatçılarımız için daha faydalı hale getirebiliriz diye uzun mesailer harcadık ve sonunda adaylığımızı açıkladık.
Katılımcı, paylaşımcı ve profesyonel bir yapı kurguladık. Başkanın değil ekibin öne çıktığı, yurtiçi ve yurtdışındaki diğer sivil toplum kuruluşları ile ilişkilerini geliştiren, ölçülebilir ve sektörü ileriye taşıyacak hedefleri olan profesyonel bir yönetim anlayışıyla yola çıktık. Şu an yönetimimizde yer alacak arkadaşlarımızla çalışmalara başladık ve ekibimizi genişletmek için görüşmelerimiz halen devam ediyor. Bizim amacımız yönetimimize alacağımız her temsilcinin kendi sektörünü ileriye taşıyacak bir vizyon sahibi olması ve bir sinerji yakalayabilmek.
