Atık yağlama yağı yönetimi hiyerarşisi, atık yağ çıkarmama hedefi ile başlar. Bu nedenle, uzun ömürde niteliğini iyi koruyan yağlar için sektör çalışıyor. Baz yağların ve katıkların kimyası için yenilikçi çalışmalar sürerken, döngüsel ekonomi girdisi olarak atık yağ da hızla önem kazanıyor. Yağın faydalı kullanım ömrünü tamamlama süresi artınca, en az atık oluşturma aşaması için avantaj kazanılır. Atık yağı, yağlayıcı olarak yeniden kullanmak mümkün değildir. İşlemek gerekir. Hiyerarşide geri dönüşüm en mühim ve öncelikli aşama olup atık yağ yönetimi, geri dönüşüm mümkün değilse, enerji geri kazanımı veya bertaraf ile ilerler. Atık yağ geri dönüşümü kaynak verimli, düşük karbon ayak izli sektör için gerekli olup, geri dönüşüm başarımız için mevzuatımız yenilenerek, sektör güç kazandı. 23 Aralık 2020 tarihli “Atık Yağların Yönetimi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile atık yağın toplanması ve taşınması yetkilendirilmiş kuruluşları yanına rafinasyon tesisleri eklendi. Mükemmel oldu. Çünkü rafinerilerin sürdürülebilir ham madde tedarik zinciri yönetimi için atık yağların düzenli toplanması kritiktir. Bilindiği gibi, atık motor yağlarının toplanması konusunda ülkemizin tek yetkilendirilmiş kuruluşu Petrol Sanayi Derneği (PETDER) İktisadi İşletmesi idi. PETDER 2020’de yüzde 62’si araç servislerinden, yüzde 14’ü endüstri araç parkından olmak üzere 19.469 ton atık motor yağı topladı.
Yönetmelikle, yağlayıcı üreticileri için “Piyasaya sürdükleri madeni yağ miktarının; 2021 yılı için yüzde 10, 2022 yılı için yüzde 15, 2023 yılı için yüzde 20, 2024 yılı için yüzde 25 ve sonraki yıllarda Bakanlığın belirleyeceği hedeflerdeki atık yağı toplamakla” ilgili yükümlülük gelerek, üreticinin atık yönetimindeki sorumluluğu ortaya kondu. Mükemmel oldu. Yanı sıra “Madeni yağ üretiminde; 2022 yılı için yüzde 8, 2023 yılı için yüzde 12, 2024 yılı için yüzde 15 ve sonraki yıllarda Bakanlığın belirleyeceği oranlarda atık yağdan üretilmiş baz yağ kullanılması zorunludur. Bu fıkrada belirlenmiş zorunlu kullanım oranlarına ithal edilen baz yağlar dâhil edilmez” hükmü geldi. Mükemmel oldu. Böylece rafinerilerin geri dönüştürülmüş baz yağlarını sektöre arzı destek aldı.
Eski mevzuat çerçevesinde “Atık Yağ Geri Kazanım” çevre lisansına sahip Acıöz, Engin, Golteks ve Koza firmaları yeni mevzuat gereği “Atık Yağ Rafinasyonu” konulu çevre lisansı almak için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Kimyasal Teknoloji Enstitüsü tarafından yapılan üretim yeterlilik denetimine girdiler. Deneme üretimini Nisan 2021’de yapacak İleri Dönüşüm Rafinerisi TAYRAŞ denetimi ise Nisan ayında. Bu kuruluşlarımız birlikten güç doğar diyerek, atık yağ imecesi yapıyorlar. Mükemmel oldu. Şimdi son, ancak en mühim olarak “Mükemmel” diyebilmek için atık yağ toplayanların ve işleyenlerin başarısını izliyor ve bekliyoruz. Yolları açık olsun. Mükemmel olsun.
