Makine Mühendisliği, her türlü mekanizmanın, mekanik sistemin ve enerji dönüşüm sisteminin konstrüksiyonu, imalatı, imalat planlanması, montajı, bakım-onarımı ve işletmesi konularında eğitim, araştırma ve çalışma yapan mühendislik dalıdır. Bu çalışmada Makine Mühendisliği Lisans programında eğitim gören öğrencilerin genel anlamda yağlar ve yağlama konularına bakışı üzerine yoğunlaşılmıştır. Makine Mühendisliği Lisans Programı ders planları incelendiğinde bu konuların Makine Elemanları, Makine Tasarımı, Motorlar vb. derslerde kısmen yer aldığı görülmektedir. Ülkemizde Boğaziçi Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Ticaret Üniversitesi, Bozok Üniversitesi, Pamukkale Üniversitesi, Fırat Üniversitesi, Cumhuriyet Üniversitesi, Piri Reis Üniversitesi gibi üniversitelerin ders planlarında “Yağlama Teknikleri, Sürtünme-Aşınma, Sürtünme, Aşınma ve Yağlama, Triboloji, Triboloji Prensipleri ve Uygulamaları, Makine Elemanlarında Aşınma ve Yağlama vb.” gibi isimlerde seçmeli ders olarak yer aldığı görülmüştür. Ayrıca sınırlı da olsa bazı bölümlerde laboratuvar dersi olarak da bu eğitimler yürütülmektedir. Yurt dışında Imperial College, Auburn University, Oakland University, Tokyo University of Science, Karlstad University, Penn State University, Northwestern University, vb. üniversitelerde ülkemize benzer olarak Tribology, Lubrication, Friction, and Wear, Surface Technology and Tribology, Introduction to Tribology gibi isimlerde seçmeli ders ve/veya kurs, disiplinler arası laboratuvar uygulaması şeklinde bu eğitimler verilmektedir.
Bu çalışmada Süleyman Demirel Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü’nde Endüstriyel Yağlama Teknikleri dersini alan 3. sınıfı tamamlayan ve mezun durumundaki iki farklı öğrenci grubunun görüşlerine başvurulmuştur. Öğrencilerin yağlama ve yağlar konusundaki yaklaşımları ve derslerde almış oldukları teorik bilgilerin öğrenciler için yeterli olup olmadığı bu yazıda ele alınmıştır. Sorulan sorular ve öğrenci yorumları aşağıda verilmiştir. Verilen yüzde rakamlarının birincisi 3. sınıf öğrencilerini, ikincisi ise 4. sınıf mezun durumundaki öğrencilerin yorumlarını belirtmektedir.
Yağlama ve yağlar konusunu ilk defa hangi derste duydunuz?
Makine Elemanları (%32), Laboratuvar (%38), Enerji Teknolojileri (%10), Makine Mühendisliğine Giriş (%5), Malzeme Bilgisi (%5), İmal Usulleri (%4), Diğer (%6).
Bu bilgiler yeterli mi?
Yetersiz (%80, %18), Yeterli (%20, %82).
Sizce neler yapılmalıdır?
Uygulamalı dersler konulmalı (%65, %80), daha detaylı bilgilendirme yapılmalı (%21, %8), görsel sunu veya videolarla desteklenmeli (%14, %12).
Yağlama ve yağlar konusunda öğrendiğiniz terimler nelerdir?
Viskozite (%25, %30), yağ-gres (%6), sürtünme kuvveti, sürtünme katsayısı, aşınma (%11, %21), yağlama (yağlama, hidrodinamik yağlama, hidrostatik yağlama, yatak) (%10, %16), sızdırmazlık elemanları (%2, %7), Stribeck eğrisi (%7, 28), triboloji (%10, %22), yağ filmi (%8), Petroff eşitliği (%1, %15), diğer (filtre, yağ deposu, yağ pompası, yoğunluk, kavitasyon, yatak, yağ kanalı, Sommerfeld sayısı, gresörlük, vb.) (%20, %30).
Yağlama konusu sizce makine mühendisliği uygulamaları açısından önemli midir?
Sürtünme ve aşınma açısından ve makinanın ömrü ve verimi açısından önemlidir (%39, %52), işletmede maddi kayıplara yol açabileceğinden önemlidir (%31, %34), sıcaklık kontrolü ve makine parçalarının işlevi açısından önemlidir (%30, %14).
Yağlama sizce makine veya sistemler için sadece aşınma ve ömür açısından mı önemlidir yoksa işletme maliyetleri açısından da bir öneme sahip midir?
Aşınma ve ömür açısından önemlidir (%14, %17), işletme maliyetleri açısından önemlidir (%17, %25), hem aşınma ve ömür hem de işletme maliyetleri açısından önemlidir (%69, %58).
Derslerde öğrendiğiniz bu bilgiler size en fazla neler kazandırdı?
Makine tasarımında yağlama göz önüne alınmalıdır (%9, %56), günlük hayatta göz önüne alınmalıdır (%7), yağ ve yağlamanın önemi (%51, %56), makinanın ömrüne ne kadar etkisi olduğu, bakımın önemli olduğu (%9, %18), verimliliğe etkisi (%9, %27), cevap vermeyenler (%15)
Gelecekte kariyer veya sektör seçiminizde bu konuların içeriğinin bir etkisi olacak mı?
Evet (%71, %69), Hayır (%25, %15), Cevap vermeyen (%4, %16)
Bu bilgileri aldıktan sonra makinalarda bakım ve yağlama konusuna bakış açınızda bir değişme oldu mu?
Bakım, onarım, yağlama konusunun önemli olduğu (%52, %87), bakış açısında çok önemli bir değişme olmadığı (%11 %7), Cevap vermeyenler (%37, %6).
Bu çalışma Türkiye genelinde ve dünyada dağıtımı gerçekleştirilen Madeni Yağ Dünyası dergisinde yayınlanacaktır. Bu nedenle sektöre iletmek istediğiniz mesajlarınız var mı? Var ise lütfen bizimle paylaşır mısınız?
Var (%15): Türkçe makale sayısı artmalı, dergi ilgili bölümlerdeki öğrencilere ulaştırılmalı, dergide iş imkanlarına yer verilmeli, piyasada yağ tercihi konusunda bilgilendirme yapılmalı, öğrencilere yönelik seminer verilmeli, eğitim videoları hazırlanmalı, üniversitelerle kataloglar paylaşılmalı, halka yönelik bilinçlendirme faaliyetleri olmalı, yerli ürünler artırılmalı, genç mühendislere verilen fırsatlar artırılmalı, öğrencilere sektörde çalışma fırsatları tanınmalı, deneysel çalışmalar için üniversitelere destek verilmeli, firmalar Ar-Ge’ye önem vermeli, vb. Yok (%27), cevap vermeyenler (%58).
Öğrencilerimizin yağlar ve yağlama konusunda eğitim aldıkları zaman bakış açılarının değiştiği, bu yönde ders içeriklerini artırmamız, sanayi-üniversite işbirliği ile eğitim faaliyetlerini artırmamız gerektiği anlaşılmaktadır.
