Sıvı madeni yağ analizinin takibi kadar, kritik ekipmanlarımızda kullandığımız greslerin kimyasal yapısını, kullanım alanlarını bilmemiz ve bu minvalde analizlerin yakından takip edilmesi önemlidir.
Madeni yağda; baz yağ ve katkı maddesi ilavesi ile son ürün elde edilirken, greslerde ek olarak kalınlaştırıcılar ilave edilir. Bu kalınlaştırıcılar genelde alüminyum ve lityum gibi metalik sabunlardan elde edilir ve grese katı ve yarı katı form vermek için kullanılır. Son üründe kullanılacak ekipmanda mükemmele yakın yük taşıma kapasitesi ve yüksek sıcaklıklarda çalışma özelliği bulur.
Sıvı yağlar ile gres kullanım alanları farklıdır. Greslerin sıvı yağlayıcılara tercih edilmesinin nedenleri, Otomotiv Mühendisleri Derneği tarafından yayımlanan SAE Bilgi Raporu J310 Otomotiv Yağlama Gresi’nde şu şekilde tanımlanmıştır: “Gresler, ekipmanın mekanizma içerisindeki kondisyonunu korumak için bir yağlayıcının gerekli olduğu, özellikle sık sık sık yeniden yağlama fırsatlarının sınırlı olduğu durumlarda, sıvılar yerine sıklıkla kullanılır. Bu gereklilik, mekanizmanın fiziksel konfigürasyonuna, hareket tipine, sızdırmazlık tipine veya yağlayıcının, yağlayıcı kaybının veya kirletici maddelerin girişinin önlenmesinde herhangi bir sızdırmazlık fonksiyonunun tamamını veya bir kısmını yerine getirmesi ihtiyacından kaynaklanabilir. Gresler, esasen katı doğaları nedeniyle sıvı yağlayıcıların kullanımıyla ilişkili soğutma ve temizleme işlevlerini yerine getiremez. Bu istisnalar dışında, greslerin sıvı yağlayıcıların diğer tüm işlevlerini yerine getirmesi beklenir.”
Yani greslerin soğutma ve temizleme dışında sıvı madeni yağlar ile sürtünmeyi azaltma, oksidasyona karşı dayanım, sızdırmazlık gibi amaçları ortaktır. Bu özelliklerin, kullanıldığı ekipmanı koruyup korumadığı ise laboratuvar ortamında gerçekleşen performans testleri ile kontrol edilebilir.
Bu analizlerin sağlıklı bir trendde takip edilebilmesi için her zaman olduğu gibi işe temsili numune almakla başlanır. Temsili numune alabilmek için ana yük merkezinden çekilebilecek 50 gr numune yeterlidir. Numune; eğer ekipman bir rulman ise ve rulmanın merkezine ulaşılabiliyorsa şırınga ile alınır. Rulmanın merkezine erişilemeyen durumlarda ise paslanmaz çelikten temiz bir spatula ile sıyırma yöntemi ile temiz bir kaba aktarım yapılarak numune alınabilir.
Laboratuvara ulaşan numunenin yeterli miktarda ve numune bilgilerinin eksiksiz olması büyük önem arz etmektedir. Peki Laboratuvarın ihtiyaç duyduğu numune bilgileri nelerdir?
- Gresin marka / modeli
- Gresin kullanım saati
- Gres hacmi
- Numune alım tarihi
- Ekipman marka modeli ve çalışma saati
- Numunenin alım noktası
Eğer analiz edilecek numune kullanılmamış gres yağı ise performans testlerine tabi tutulması gereklidir. Bu konuda temel testler şöyledir:
Damlama Noktası Testi: Gresin damlama noktası, kalınlaştırıcının artık baz yağı tutamadığı sıcaklıktır. Gres küçük bir kaba konur ve fırın benzeri bir cihazda ısıtılır. Kabın alt açıklığından bir damla yağ düştüğünde, fırının ve kabın içindeki sıcaklıklar kullanılarak gresin damlama noktası hesaplanır.
4 Bilyalı Kaynak Testi: 12,7 mm’lik bir çelik bilye, aynı boyuttaki üç sabit bilyaya karşı döndürülür. Gres topları çevreler. Test koşulları 1770 rpm, 25°C ve 10 saniye sürelidir. Test adımları, dört bilyenin kaynaklanması gerçekleşene kadar yeni bilyalar ve artan yükle devam eder.
Kullanılmış bir greste ise; elemental analiz, su muhteviyatı ve aşınma partikülü indeks testlerinin yapılması tavsiye edilir.
Bütün bu bilgiler ışığında analiz sonrası tespit edilen kontaminasyon ve aşınma seviyeleri ile performans test sonuçları kestirimci bakım kapsamında ilgili ekipmanın potansiyel arızalarının tespitine, ilgili gresin kullanılacak çevre şartlarına, makinaya uygun olup olmadığına ve bakım mühendislerinin olası arıza için bakım planlaması yapmasına yardımcı olacaktır. Aynı zamanda kullanılan gresin değişim ihtiyacı olup olmadığı, ekipman içerisinde ne kadar bir tazeleme yapılması gerektiği konularında fikir verecektir.
