Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (YDD) çalışması ile ürünlerin Karbon Ayak İzi (KAİ) ve Su Ayak İzi (SAİ) dahil insan sağlığı; ekosistem kalitesi; kaynakların tükenmesine etkilerini küresel kabul gören ISO (Uluslararası Standartlar Organizasyonu) ilgili standartlarıyla belirleyip doğrulatabiliriz. Yanı sıra sektörel odaklanmalarla çalışmalar da sürmekte. Amerikan Petrol Enstitüsü (API) YDD ve KAİ için yeni metodolojisini kullanıma sunarken (Teknik Rapor 1533, Mayıs 2023), Avrupa Yağlama Yağı Üreticileri Birliği (UEIL) ve Avrupa Yağlama Yağı Endüstrisi Teknik Birliği (ATIEL) birlikte geliştirdikleri hesaplama ve raporlama yöntemini açıkladılar. API metodolojisi için ilk destek açıklamasını Shell yapmıştı.
Yağlayıcı ve ambalajı, sadece kendi başına değil, tüketildikleri yerde sebep oldukları çevresel etkilerle de ayrı bir öneme sahiptir. Bu nedenle yağlayıcının tüketicisi tedarikçisine YDD sonuçlarını giderek artan sayılarla sormaya başladı. Piyasada Çevresel Ürün Beyanı (EPD); Karbon Nötr ve Yeşil Ürün tanımlamaları yapabilmek için YDD gereklidir. Ürünü için “Karbon Nötr” demek kolay değildir. “Yeşil Ürün” demek de hiç kolay değildir. EPD almak için ilgili mevzuat esastır. Yeşil Yıkama yasaktır. Pazarlama, reklam, görünürlük ve etiketlerde yanlış, eksik, yanıltıcı bilgilendirme ve iddialarda bulunma olan Yeşil Yıkama “Asıl işi çevreye gerçekten zarar verse bile, insanları çevre konusunda endişelendiğini düşündürmeyi amaçlayan kuruluş ya da organizasyon tarafından yapılan faaliyetler” olarak tanımlanmaktadır.
Tüketiciler için güvenilir, karşılaştırılabilir ve doğrulanabilir bilgiler önemlidir. Avrupa Birliği (AB) “Açık Çevresel İddiaların Kanıtlanması ve İletişimine İlişkin Direktif (Yeşil İddialar Direktifi) Önerisi” Mart 2023’te ortaya konuldu. Yeşil İddia: Çevresel İddia, Çevre Dostu İddia, Sürdürülebilirlik İddiası olarak da bilinmektedir. Ürün, hizmet, marka veya kuruluşun bir fayda sağladığını veya çevreye daha az zararlı olduğunu öne süren bu iddialarda kanıtlama sonrası kamuda sadece gerçek beyanlar Yeşil İddia olarak yer alabilir. Vurgulamak gerekirse, ilgili bilgi doğru değilse veya gizlenmişse, yanlış sunulmuşsa ya da bağlamından çıkarılmışsa, şaşırtmaca varsa iddialar yanıltıcı ve yalan olur. Yeşil Yıkama ceza haberlerini epeydir duymaktayız. Şirketlerin ciddi marka ve itibar kaybı olmakta. Yeşil, bir kelimenin yanına kolayca gelemez.
Yeşil dikkat çekici üç tanıma daha girdi: Yeşil Kriminoloji; Yeşil Suç; Yeşil Dava. Yeşil Kriminoloji’de birincil suçlar çevreye zarar verme, ikincil suçlarda ise çevresel felaketler kaynaklı suçlar incelenirken endüstriyel kapitalizme, mevcut çevresel zorluk ve sorunlara yenilikçi politik çözümler bulunması gereği de ele alınmaktadır.
19 Ekim 2018’de Çevre Etiketi Yönetmeliği’miz yürürlüğe girdi. Türkiye 2022 yılında Küresel Ekoetiket Ağı (GEN) tam üyesi oldu. AB’de 8 Kasım 2018 tarihli Yağlama Yağı Ekoetiket Kriterleri Komisyon Kararı (2018/1702) 2028’e kadar uzatılma sürecinde. Yanısıra Ecomark, Blue Angel, Korean Ecolabel gibi ulusal Ekoetiket uygulamaları da bulunmakta. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nin “Türkiye Çevre Etiket Sisteminin (TÇES) Yaygınlaştırılması Projesi” 2 Eylül 2024 tarihli toplantısı sonrasında yağlayıcılar için YDD çalışması ile ulusal kriterler belirlenirken sektörün görüşlerinin anketlerle alınıp pilot tesislerde kriterlerin uygulanabilirliğinin inceleneceği bildirildi. Mühim proje. Ülkemizde yağlayıcılar ve ambalajları için Yeşil Yıkama olmamalı. Güçlü sektörümüze Yeşil Suç hiç yakışmaz.
Ülkemizde hem yerli hem küresel markalarımızın YDD çalışmalarıyla ürünlerinin çevresel etkilerini ortaya koyma yoluna çıkması yararlı olacaktır. Ambalaj tedarikçilerini de markalarımız tetiklemeli. Başlamak gerek. Biyoçeşitlilik Kaybı; Çevre Kirliliği; İklim Değişikliği acil sorunlarımız için endüstrinin önceliği Yeşil, Dijital, Döngüsel Dönüşüm. Bu üçlü dönüşüm için karbon yönetiminin tartışılamaz yeri ortada. En iyi karbon yönetimi ile karbonsuzlaşma yolunda YDD ile hız kazanmak gerek. Pazar lideri Petrol Ofisi’nin Teknoloji Merkezi (POTEM) duruşu ne acaba?
Kimya ve enerji sektörlerimizin güçlü duruş yaptığı konusunun ilki ve teki 10. İstanbul Karbon Zirvesi’nde “Karbonsuzlaşma Yolunda Sürdürülebilir Çözümler ve Yeşil Akçenin Gücü” diyerek 14-15 Nisan 2025’te, 2024 UI GreenMetric sıralamasında “Dünyanın en sürdürülebilir 38., Avrupa’da 22., ülkemizin sekiz yıldır hep birincisi kampüs” olan Ayazağa Yerleşke’mizdeki zirvemize paydaşlarımızı bekliyoruz. Kahvemiz ve çikolatamız hazır. Buyurunuz. Güzide markalarımızın Yeşil İddia bilgilerini alkışlayalım.
