Baz yağ, yağlayıcıların, motor yağlarının ve metal işleme sıvılarının temel bileşenidir. Bu yağlar, ham petrolün rafinasyonu veya kimyasal sentez yoluyla elde edilir ve genellikle saf, katkı maddesi içermeyen yağlardır. Baz yağlar, makinelerin hareketli parçaları arasındaki sürtünmeyi azaltarak aşınmayı önler ve ekipmanların daha verimli çalışmasını sağlar.
Baz yağlar, Amerikan Petrol Enstitüsü (API) tarafından beş ana gruba ayrılır. Grup I, II ve III baz yağlar ham petrolden elde edilirken, Grup IV baz yağlar sentetik olarak üretilir. Grup V ise diğer dört grup dışında kalan tüm baz yağları kapsar. Her grup, farklı viskozite, doymamış bağ sayısı ve kükürt içeriği gibi özelliklere sahiptir.
Grup I
Grup I baz yağlar, en az rafine edilmiş baz yağ türlerinden biridir ve genellikle solvent rafinasyonu veya solvent ekstraksiyonu ile üretilir.
Grup I baz yağlar, %90’dan az doymuş hidrokarbonlar ve %0.03’ten fazla kükürt içerir. Viskozite indeksi (VI) 80 ile 120 arasında değişir. Bu yağlar, daha basit bir rafinasyon süreci olan solvent rafinasyonu ile üretilir. Bu süreç, orijinal yağdaki istenmeyen bileşenleri uzaklaştırmayı amaçlar. Grup I baz yağlar, yüksek viskozite indeksi, yüksek parlama noktası, mükemmel stabilite ve düşük uçuculuk gibi özelliklere sahiptir. Bu özellikler, onları otomotiv, demiryolu ve denizcilik yağlayıcıları için ideal hale getirir. Daha az rafine edildikleri için, Grup I baz yağlar piyasadaki en ucuz baz yağlardır.
Grup II
Grup II baz yağlar, daha yüksek rafinasyon seviyesine sahip mineral yağlardır ve genellikle hidrokraking adı verilen bir işlemle üretilir.
Grup II baz yağlar, %90’dan fazla doymuş hidrokarbonlar ve %0.03’ten az kükürt içerir. Viskozite indeksi (VI) 80 ile 120 arasında değişir. Bu yağlar, Grup I baz yağlara kıyasla daha iyi antioksidan özelliklere sahiptir. Grup II baz yağlar, hidrokraking adı verilen daha karmaşık bir rafinasyon süreci ile üretilir. Bu süreç, yağdaki büyük molekülleri daha küçük moleküllere ayırarak daha saf bir ürün elde edilmesini sağlar. Bu yağlar, daha düşük sıcaklıklarda daha iyi performans gösterir ve daha iyi oksidasyon direncine sahiptir. Bu özellikler, onları otomotiv ve endüstriyel yağlayıcılar için ideal hale getirir. Grup II baz yağlar, daha yüksek performans ve daha düşük kükürt içeriği sunar, bu da onları çevre dostu bir seçenek yapar.
Grup III
Grup III baz yağlar, yüksek derecede rafine edilmiş mineral yağlardır ve genellikle hidrokraking ve hidroişleme gibi ileri rafinasyon teknikleri ile üretilir.
Grup III baz yağlar, %90’dan fazla doymuş hidrokarbonlar ve %0.03’ten az kükürt içerir. Viskozite indeksi (VI) 120 ve üzerindedir. Bu yağlar, yüksek saflık ve düşük kükürt içeriği ile bilinir. Grup III baz yağlar, daha yüksek sıcaklık ve basınç altında gerçekleştirilen hidrokraking ve hidroişleme süreçleri ile üretilir. Bu süreçler, yağın moleküler yapısını değiştirerek daha saf ve stabil bir ürün elde edilmesini sağlar. Bu yağlar, yüksek performans gerektiren otomotiv ve endüstriyel uygulamalarda yaygın olarak kullanılır. Özellikle motor yağları, hidrolik yağlar ve dişli yağları gibi uygulamalarda tercih edilirler. Grup III baz yağlar, daha yüksek oksidasyon direnci ve termal stabilite sunar. Ayrıca, daha düşük emisyon değerleri ile çevre dostu bir seçenek olarak öne çıkar.
Grup IV
Grup IV baz yağlar, kimyasal olarak polialfaolefinler (PAO) olarak bilinir ve sentetik baz yağlar kategorisine girer.
Grup IV baz yağlar, %100 sentetik hidrokarbonlardır ve etilen gazından türetilir. Bu yağlar, yüksek saflıkta ve düşük kükürt içeriğine sahiptir. Viskozite indeksi (VI) 140’ın üzerindedir. Bu yağlar, laboratuvar ortamında kimyasal süreçlerle üretilir ve doğal mineral yağlardan farklı olarak distilasyon ve rafinasyon işlemlerine tabi tutulmaz. PAO’lar, polimerizasyon süreci ile üretilir ve bu süreç, yağın moleküler yapısını optimize ederek üstün performans sağlar. Grup IV baz yağlar, geniş bir sıcaklık aralığında mükemmel performans gösterir ve özellikle aşırı soğuk ve sıcak koşullarda kullanıma uygundur. Otomotiv ve endüstriyel yağlayıcılar, hidrolik yağlar ve dişli yağları gibi yüksek performans gerektiren uygulamalarda yaygın olarak kullanılır. Bu yağlar, mükemmel oksidasyon direnci, düşük uçuculuk ve yüksek termal stabilite sunar. Ayrıca, düşük emisyon değerleri ile çevre dostu bir seçenek olarak öne çıkar.
Grup V
Grup V baz yağlar, diğer dört grup içine girmeyen tüm baz yağları kapsayan geniş bir kategoridir.
Grup V baz yağlar, çok çeşitli kimyasal yapılar içerir ve genellikle sentetik yağlardır. Bu grupta yer alan yaygın yağlar arasında polialkilen glikoller (PAG), esterler (diesterler, poliyol esterler), silikonlar ve fosfat esterler bulunur. Bu yağlar, çeşitli kimyasal sentez yöntemleri ile üretilir. Örneğin, esterler, organik asitlerin ve alkollerin reaksiyonu ile elde edilirken, polialkilen glikoller polimerizasyon yoluyla üretilir. Grup V baz yağlar, yüksek performans gerektiren özel uygulamalarda kullanılır. Örneğin, ester baz yağlar, yüksek sıcaklık dayanımı ve biyolojik olarak parçalanabilirlik özellikleri nedeniyle havacılık ve çevre dostu yağlayıcılar için idealdir. Polialkilen glikoller ise suyla karışabilme özellikleri nedeniyle hidrolik sıvılar ve metal işleme sıvılarında kullanılır. Bu yağlar, genellikle yüksek termal ve oksidasyon direnci, düşük uçuculuk ve mükemmel yağlama özellikleri sunar. Ayrıca, bazı Grup V baz yağlar biyolojik olarak parçalanabilir ve çevre dostudur.
